Бизга боғланинг
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
10. Мусулмон ҳокимнинг фуқаролар устидаги ҳақ-ҳуқуқлари
Musulmon xokimning o’z raiyati (yangi fuqarolar) ustida
bir qancha haqiqatlari bor. Masalan, yaxshi ishlarda unga itoat qilinadigan narsalar – Xudoga osiy
bovladigan ishlarda unga itoat kilinmaydi – unga xolis nasihat kilishlari, uning
obrvusiga kutur etkazmaydigan vaziyatda riyotsiz amri ma’ruf va
naxiy munkar tomonidan olib borilgan odamning hayotini kuzatib
turing (kurol) ko’tirib chiqmasliklari shu
ishladandir.
Olloh taolo aytadi:
«Ey mo’minlar, Ollohga itoat qilingiz, va payg’ambarga ham o’zlaringizdan o’tgan (ya’ni musulmon) xokimlarga bo’ysuning!» (Niso: 59).
«Bas, kuchlaringiz etganicha Ollohdan qurqinglar, (o’zlaringizga kilinayotgan pand-nasihatga) quloq tutinglar va itoat etinglar» (Tagobun: 16).
«Ey mo’minlar, agar kofirlarga itoat qilsangiz, sizlarni ketingizga (kufrga) qaytarasizlar. Bas, ziyn ko’ruvchilarga aylanib qolasizlar » (Oli Imron: 149).
«Allohizni kofirlar uchun mo’minlar ustiga yo’l bermagay» (Niso: 141).
«Ular Ollohni kuyib o’zlarining bilimdonlari va rahbarliklarini birgalikda Masih ibn Maryamni Rab (iloh) qilib olilar» (Tavba: 31).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Kim menga itoat qilsa, shubhasiz u Ollohga itoat kilibdi. Kim menga osiy bo’lsa, shubhasiz u Ollohga osiy bo’libdi. Kim mening amirimga itoat qilsa, shubhasiz u menga itat qilibdi. Kim amirimaga osiy bulsa, shubhasiz u menga osiy bulibdi »(Mutafaqun alayh).
Ummul-Husayn roziyallohu ko’rsatgan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Agar sizlarga kuloq-burni kesilgan kul amir kilinsa-da, sizlarni Ollohning Kitobi bilan olib boradigan ekansiz, unga kuloq soling, itoot!» (Muslim rivoyat).
Muoviya roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Quloq solib, itoat kiluvchi kishining ziyniga hujjat yev, eshitish turib itoat qilmagan kishiningin faydasiga xujjat jon» Ani «Menga ishonaman» ).
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Kim (imom-bo’shliqqa) o’zingizni tortsa, qiyomat kuni Olloh taologa (o’zingizni o’qitganingizda) hayotni davom ettirishi mumkin » (Muslim rivoyat).
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solallohu alayhi va salom aytilar: «Kim (imom-bo’shliqqa) itoatdan chiqib va jamoatdan ajralib o’lsa, hayotiylik o’limiga sabab bo’ladi. Kim mavhum (Islomnikidan boshka millatshunoslik, vatanparastlik kabisi) bayroq ostida, taassubchilik ustida g’azab kilib, taassubchilikka chaqirib, taassubchilikka yordam berib jang qilsa va o’ldirsa, johiliyat o’limini topgan bo»ladi. Kim ummatimaga qarshi chiqdi, uning yaxshi emasligini, fojirini ham (bo’yniga kilich) ursa, mo’mini (ga zulm kilish) dan tortinmasada, ahdlashgan odamning ahdiga vafo qilsa, u mendan emas, men undan emasman »(Musulmon hayoti).
Itoat faqat yaxshi ishlardadir, Xo’liqqa osiy bulinadigan ishlarda maxluqqa itoat kilinmaydi
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Musulmon odam modomiki gunohlarga buyurilmas ekan, yaxshi ko’rgan ishlarda ham, yomon ko’rgan ishlarda ham (amirlarga) kuloq solib, etoot kerak. Agar gunohga buyrilsa, kuloq chapish va itoat etish yo’q »(Mutafaqun alayh).
Ali ibn ABi Tolib roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Ollohga osiylik buladigan ishda (buyruvchiga) etoot kelinmaydi, etoat yaxshi tanish-yaxshi ishlardadir» (Muttafaqun).
Abu Said al-Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Qay bir hokim hukumatingizni biron ma’siyatga buyursa, unga itoat qilmishlar!» (Axmad, Ibn Moja, Ibn Hibbon rivoyatlari, As-silsilatus-sahiha: 2324).
Navvos ibn Jamyon roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Xoliqqa osilik kilitib mexruxat etoot qilinmaydi» (Shayx Nosir «Mishkot» da saqlanish sanagan: 3696).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Imom (xalifa) modiki Ollohning maassiyatiga buyrmas ekan, unga itoat kilish musulmon odam zimmasidagi haqiqat. Agar Ollohning ma’siyotiga buyursa, unga itoat qilmaydi »(As-silsilatus-sahiha: 752).
Musulmon fuxarolar adolatli musulmon xalifani unga qarshi qilich o’tib chiqib ketuvchi kimsalardan – ular qanday sifatdagi kishilar va qanday bahoonayu sabablari bor ekandan qat’i nazar nazarda tutilgan.
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytdilar: «Kim bir imom (xalifa) ga bay’at kilib, qulining kaftini va qalbining samarasini (yani ixlos bilan oydu paymon) olib kelib kutib oldim! Agar boshka biron kimsa (shariy sababsiz) u bilan hukumati bahslashib, o’zga narsaga murojaat qilsangiz, bo’yniga (kilich) solinglar! » (Muslim rivoyat).
Arfaja roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Men Rasululloh solalllohu alayhi va salamning shunaqa dinlarini eshitganman: «Kelajakda ko’p fitna va fasodlar yuz beradi. Kimda-kim ushbu ummatning (bir xalifaga itoat kilib,) jam bulib turishini bulib tashashni istasa, kim bulib qolgandan qatiy nazar, uni qilich bilan bosinglar! » (Muslim rivoyat).
Abu Said roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Agar ikkila halifaga bay’at berilsa, ikkinchisining o’ldiringlar!» (Muslim rivoyat).
Arfaa roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytishadi: «Ishlaring bir kishining qurilishi jamoati oldida turgan vaziyatda birov sizlarga kelayotgan birligingizga kutib oling, chunki siz ularni yoqtirasiz!» (Muslim rivoyat).
Abu Said al-Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Qiyomat kunlari har bir xiyonatkorning xiyonati mikdoriga qarab kotariladigani o’z bayrog’ini qaytaradi. Ogoh bo’lingiz, ommaning amirigiga (yangi xalifaga) xiyonat qilingan kishidan kattaroq xiyonat bo’maydi »(Musulmon rivoyat).
Musulmon xokimlardan bazi zulmlar zohir bulsa, modami ochik kufr darajasiga etib boradigan bulsa, ularga sabr kilish kerak.
Ibn Abbos roziyallohu anhumanadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Kimki amiridan biron yuqirmaydigan ishni ko’rsa, unga sabr qilsin. Chunki jamoatdan bir qarich katta bo’lsada ham chiqib, shu holatda o’lgan odam faoliyat ko’rsatuvi bilan biladi «(Mutafaqun alayhi).
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va sallam: «Mendan svng (xokimlardan) xudbinlik va munkar ishlarni ko’rasizlar», dedillar. «Yo Rasululloh, bizlarni (shu kabi vaziyatda) nima qilasizlar?» deb so’radilar. «Ularniing (itoatdan qilingan) haqiqatlarini ado qilinglar va Ollohdan o’z haqiqatlaringizni so’ranglar», deb javob berdilar (Buxoriy risoti).
No’fat kiyimahullohdan rivoyat kilinadi: Madina Ahli Yazid ibn Muoviyani halifalikdan bushatgach, Ibn Umar o’z xizmatkorlari va farzandlarini ijob, ularga shunaqa dedi: «Men Nabiy sollallohu alayhi va salomning:» Kiyomat kunini biron bir odamni uyiga olib kelibdi » Biz bu odamga Alloh va Rasulining bayati ustida bay’at berganmiz. Men Olloh va Rasulining bayati ustida bir kishiga bay’at berilib turib, sung unga qarshi urish kilinishidan qata kataroq xiyonatni bilmayman. Men sizlardan biron odam uni bushatganini va shu ishni kilishga ahdlashganini bilsam, o’ramiz shu bilan ajraladi ».
Huzayfa ibnul-Yomon roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va salom unga: «Garchi orkangga savalansa ham, mo’lingni tortib olsangiz ham kulok solib etoot etan. Amiringga itoat et! », Dedilar (Muslim rivoyat).
Salama ibn Yazid al-Joufiy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: U Rasulloh sollallohu alayhi va sallamdan: «Yo Rasululloh, nima deysiz, agar amirlar ustizda turib, o’z hayotini talab qilsalar va biz o’zimiz haqimizdami, nima deb o’ylaysiz?» zot undan yuz o’girilar. Yana suragan edi, yangi yuz o’girildi. Uchinchi marta suraganida Ash’as ibn Qays uni chetga tortdi. Shundan so’ng Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Quloq solinglar va itoat qilinglar! Ularga o’zlariga yuqlatilgan (majburiyatlar), sizlarga o’zlaringiga yuklatilgan (majburiyatlar) mavjud », dedilar (Muslim rivoyat).
Avf ibn Molik al-Ashja’iy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Ogoh blinglar! Kimki oziga voliy kilingan voliy (xokim) tarafidan Ollohning maassiyatidan biron narsani korsa, uning qilayotgandagi ma’siyatini yomon korsin, birok itoatdan qulini tortmasin »(Muslim rivoyat).
Huzayfa ibnul-Yamon rivoyat qilingan kurashda Rasululloh solalllohu alayhi va salom va shunga o’xshash deganlar: «So’nggi zalolataga chorlovchilar byladdi. Shishada er yuzida xalifa bor ekani ko’rsang, garchi u seni (urib) vaziyatdan to’ydirsa-da, molingni tortib olsa-da, uni mahkam tut. Agar xalifani topmasang, garchi daraxtingning tomirini tishlagan vaziyatda ulib ketgan ham, u erdan koch » (Abu Dovud, Ahmad rivoyatasi, As-silsilatus-sahifa: 791).
Uboda ibn Somit roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytdilar: «Qiyinchilik paytlarda ham, mehnat xujaligida ham, yaxshi ko’rgan ishlarda ham, yomon ko’rgan ishlarda ham, haqiqatan ham yashashni istaganlar kabi) kuloq chap va itot qil »(Axmad, Ibn Hibbon, Ibn Abi Osim rivoyat, Alboniy saqih sanagan).
Abu Zar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Madina masjidi ichida edim, Rasululloh solalllohu alayhi va sallam kelib, tikilganlari bilan turtdilar va:« Xa, uhlayapsizmi ?! », dedillar. Men: «Yo Rasululloh, ko’zim ilibdi», dedim. «Agar bu erdan kuvib chikarsalar nima qilasiz?», Dedilar. «Muqaddas, muborak er – Shomga ketishni ko’paytiraman», dedim. «U erdan ham chikarsalar nima qilasiz?», Dedilar. «Nima ham qilardim, qilichimni ishga solaman, yo Rasululloh», dedim. «Sizni bundan qo’rqa yaxshixiroq va tug’riroq ishiga tayyorgarlik ko’rasizmi?» – dedilar ikki bor – «kuloq solasiz, itoat qilasiz, xayratlangan tomonlarga ketasiz» (Axmad, Ibn Hibbon, Ibn Abi Osim rivoyatasi, Alboniy saqih sanagan).
Voil ibn Xujr roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan: «Yo Rasululloh, aytingchi, agar amirlar ustimizda bo’lsa, o’z haqiqatini talab qilsalar va bizning biznesimiz haqiqat bermoqdalar, nima qilayapsizlar?» itoat qilinglar! Ularga o’zlariga yuqlatilgan (majburiyatlar), sizlarga o’zlaringiga yuklatilgan (majburiyatlar) mavjud », dedilar (Muslim rivoyat).
Agar hukumatdan Ollohning Kitobi va Rasulining davolanishida ochilgan o’zaro munosabatlarni kuchaytirish zarur bo’lsa va u shu kabi asfotda davom etadigan bo’lsa, u holda bu ishni bajarish, ummatni tugatish va boshqa odamlarni olib ketishni istamasligimiz kerak.
Uboda ibn Somit roziyallohu anhu aytadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom bizni chaqiradilar, biz u zotga bay’at berdik. Bizdan bay’at olayotgan ishlarni bajarishda tetiklik paytimizda ham, g’ayratsiz paytimiz ham, qizchilik paxtalarida ham, mehnat paxtalarida ham, haqiqat-huquqlarimiz man qilinganida ham (amirlarga) kuloq solib, itoat qilasiz, ish egalilarida (amirlarda) bilaman xokimiyat munozarasida siz, Allox tomonidan isbotlangan-hujjat o’tgan ochiq kufrni ko’rsangizlar (ularga itoat kilish mumkin) », dedilar (Mutafaqun alayh).
Ummu Salama roziyallohu anhadan rivoyat kilingan kurashda Rasululloh solalllohu alayhi va sallam: «Sizlarga amirlar taoyin kilinadi. Sizlar katta yoshlikdan ham, yomonlikdan ham ko’rasizlar. Kim (ularning yomonliklarini) yomon ko’rsa, ulardan pok bulibdi va gunohlarga sherik bylmabdi. Kim (ularning yomonliklarini) inkor etsa, (bu gunoh o’qishdan) kutilibdi. Biroq, ularning yomonliklarga rozi katta va ergashgan kishi (unday emasdir) », dedilar . Shaxobalar: «Yo Rasululloh, ular bilan urish qilaymi?», Deb so’radilar. Rasululloh solallohu alayhi va salam: «Modomi, namoz o’qir ekanlar, yig’iq», deb javob berdilar. (Muslim rivoyat).
Avf ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom dedilar: «Hokimlarningizni yaxshi ko’rmaganingiz va yaxshi ko’rganingiz, haqiqatni bilganingiz kabi, siz ham xuddi shunday yashayapsizmi?» Hokimlaringizning yomonrogi sizlar yomon ko’radi va sizlarni ham yomon ko’radi, sizlar ulani lanatlaydigan va ular ham sizlarni lanatlaydiganlaridir ». Shaxobalar: «Yo Rasululloh, ularga qilich bilan qanday qilib turmaylikmi?», Dedilar. Rasululloh solalllohu alayhi va sallam: «« Yo’q! » Modomiki, sizlarning ichingizda namozni qoyim qilar ekanlar. «« Yo’q! » modomiki, sizlarning ichingizda namozni qoyim qilar ekanlar », dedilar (Muslim rivoyat).
Abu Said roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Kelgusida shunday amirlar bulodi, terilar ularga muloyim (yangi tug’ilgan bolalarning ijodiga moyil) bulibdi, ko’ngillar o’laroq yodda tuting. Shong shunday amirlar buladi, ularlardan dillar jirkanadi, terilar titraydi ». Shunda bir kishi: «Yo Rasululloh, ularga qarshi urushsak bulmaydimi?», Dedi. «Modomiki, namozni tashkil qilish qilar ekanlar, yev», deb javob berilar (Axmad, Ibn Abi Osim rivoyatasi, Alboniy saqlanish sanagan).
Musulmon xokimning raiyat ustidagi haqiqatlardan yana biri – ular unga xolis nasihat kilishlari, unga juda yaxshi tilshiliklar.
Tamim ad-Doriy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom dedilar: «Din – nasihat (xolislik) dir». «Kim uchun, yo Rasululloh?», Deb so’radik biz. «Allox uchun, Unning kitobi va Rasuli uchun, musulmonlarning tashvishlari va ommalari uchun», deb javob berdilar (Musulmonlar uyasi).
Jubayr ibn Mutim roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solallohu alayhi va salom aytdilar: «Uch narsa borki, ular ustida mo’minning kalbi xiyonat kilmaydi: amalni Olloh uchun xolis kilish, voliylarga nasihat kilish men o’zimni saqlayman Sunna »da rivoyat qilingan, Alboniy saqih sanagan).
Oisha roziyallohu ko’rsatgan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Sizlardan bir kishi voliy qilinsa va Olloh u uchun yaxshilikni iroda qilgan bulsa, unga unutganini eslatadigani, eslaganini amalda olib borayapman-da!» .
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «konkret qanday volininging albatta ikkilamchi sirdosh qo’shilishi kerak: biri – unga amri ma’ruf va nahiy munkar qiladigani sirdosh kishisi, ikkinchisini – uni buzganingizda kuting Kim uning yomligligidan saqlanib, HAQIDA saqlanib qolgan buladi .. »(Axmad, Nasoyiy rivoyat, As-silsilatus-sahaja: 2270).
Oisha roziyallohu anhaddan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Allox bir amiraga yaxshilikni iroda qilsa, unga eslatadigan va eslasa yordam beraman sodiq vazir ato etadi. Agar Olloh unga boshka narsani iroda qilsa, unutsa eslatmaydigan va eslasa yordam bermayman.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytdilar: «Uch kishi borki, qiyomat kuni Ollox ulaga qiyo boqmaydi, ularni poklamaydi, ularga olamli azob bordir: saqroda ortiqcha suvi olib kelgan odam; asrdan sinov bir odamga matosini sota turib unga Olloh nomidan qasam ichib, ozi uni shuncha-shunchaga olganini aytgan odam, assida esga unchaga olmagan; bir imom (xalifa, amir) ga) faqat dunyo topishi maqsadida bay’at beruvchi, mol-dunyo bersa unga vafo qilib, bermasa vafo qilmaydigan odam » (Mutafaqun alayh).
Muxammad ibn Zayddan rivoyat qilinadi: Odamlarning bobosi Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumoga: «Biz sultonlar oldiga kirganimizda ularga bo’shakcha gapiramiz-da, tashkariga chiqqach bo’shliqcha gapiramiz», deyishganda Ibn Umar roziyallohu anhu davrlarda munofiqlik dek sozlar etik », dedilar (Buxoriy rivoyat).
Abu Ma’mardan rivoyat kilinadi: Bir kishi turib, amirlardan biri sha’niga maqtov aytgan edi, Miqdod roziyallohu va uning yuziga juda sodda qilib qo’yilgan va: «Rasululloh solalllohu alayhi va salom bizni maddohlar yuiziga tuprog’ni aytganlar». (Muslim, Xokim, Axmad rivoyatasi, Sahihul-adabil-muffrad: 258). Yani, kofirlarga musulmonlarni xorlash va yuq kilib yurish belgilanishini beradigon xokimiyat bermaydi. Oyat mazmuniga ko’ra, mo’minlar kofir kimsani o’zlariga boshliq va ularni himoya qilish bo’yicha ishlarni bajarishni taklif qilmaydi.
Sahihni boshqarish, Rasululloh solalllohu alayhi va salam: «Munofiqqa sayyid (janob) deb murojaat qilmishlar, agar u sizlarning sayyidingiz bulsa, Robingiz azza va jallani g’azabnok kilasizlar», deganlar (As-silsila-37). Agar munofiqqaki shunday bo’lsada, kufrini ochik-oshkor qiladigan ayol kiluvchi kofir bulaturib, islom va musulmonlar ustidan hukmron bulib turgan kimsalar haqida nima deyish mumkin ?! Shak-shubhasiz, bu Olloh taoloning g’azabiga qarshi buyrug’iga sababdir.
Yani, itotat kilinadigan imom (xalifa, amir) buloglangan johiliyat patiagilar ulimi kabi ulim topadi. Bundan murod ayrimlar uylagandek kofir bo’lib o’ladi, degani emas!
Hokimga itoat kilish va uni ximoya kilishga taalluqli barcha oyat-kurashlardan faqat davlatni barcha jabhalarida, ham ichki, ham tashki siyosatda to’la Islom bilan boshkaradigan adolatli musulmon xokim tushundilar. Yani, mehnattaram o’quvchi uchbu dalillarni Olloh nozil qilgan narsalar bilan hukm yuritmaydi, ummatga va uning diniga qarshi ummat dushmanlarini bilan ittifoq tuzgan, o’z toju taxtalarini saqlab qo’lidan kelgan, o’zlarini ushlab turing va o’zingizni ushlab turing. fojirlik homiylari bugan xokimlaru togutlarni ximoya kilishga ishlatmasligi kerak.
Ya’ni, har kim qiyomat kuni o’ziga yuklatilgan majburiyat va omonatlarda shariy yusinda ado qildimi, yuqmi, shu haqiqatda so’raladi.
Yani, umuman ravishda va ma’ruf ishlarda uning itoatidan chiqib ketish. Lezin bu narsada o’zligingizdan zulmni aristishga, itoatdan va jamoatdan chiqishga qarshi borib borganingizdan keyin o’zlaringiz haq-huquqlaringizni qo’lga kiritishga monelik qilmaydilar. Bu degani – bir tomondan ijobiy itat, ikkinchi tomondan ijobiy va juda chiroyli chiqish demakdir.
Yani, unday fitna eridan kochib, g’arib-musofirlikda, daraxt ilizini tig’lagan vaziyatda (Bundandan maqsad adashganlarga kuch ishlatib, qat’iyatni qaytarib berish kerak, chunki bu sizning qo’lingizda ushlab turilishi mumkin emas). adashgan va bid’atchi firqa va jamoatlarga e’tiborni qaratish kerak emas. Bunday firqalar bugunga kelib g’oyat ko’payib ketgan! Kishi uzini shu yusin chetga tortib o’tgan so’nggi chora bo’lib, isloh va islomiy hayotni boshlashdan oldin belgilab qo’yilgan ma’lumotni barg’a qilish kerak, chunki bu vaziyatni tuzatish va xijrat qilish, amru mauf va nahiy munkar qilmoq imonini qo’llaganida.
Yani, ularning holatiga rozi bolgan va ularning botillariga va zulmlarga ergashgan kishilarga gunoh buladi. Demak, fosiq musulmon xokimga qarshi chiqmaslik kerakligi unining xoliga rozi bolib va zulmu botiliga ergashib ketaverish kerak emas. Qilich ko’tirib chiqish boshqa narsa, botilga ergashmaslik boshqa nursadir.
Ularning fosiqliklari har qanday qanchaymasin, modomiki ochik kuchni uyushtiruvchi kilishmasa, namoz o’qishlari va namozga buyurishlari ularga qilich bilan qaragan narsalardan tuvadigon mone deb e’lon qilindilar. Hadisdan ma’lum bo’lgan budadki, namoz o’qidigan va namozga buyurmaydigan hokim kofir va murtad sanab o’tilgan, ungacha yaxshi chiqib ketgan vojib bo’lgan, vallohu аъlam.
Voliy – tayyorlovchilarga ko’rsatma berish uchun olib boriladigan ishlarni boshlash, yomonlikdan qaytarish, haqiqatdan ustada yordam berish va zulmdan qaytarish, ularga qarashish tilash, ularni ulug’lashda gullash ketma-ketlik va tilioglamalik kilmaslik, yashashni davom ettirish va hayotni tiklash kabi. quvvatlash, ularga halokat va najot o’rinlarini tanitish, ko’zlarga botilni ziynatli, haqiqat esa yomon ko’rsating bilan ularaga xiyonat kilmaslik kabi ma’nolani o’z ijiga olib.
Xozirgi davrada hukmron bulgan, inson oqli bilan tuzilgan tuzumlarning ohvoli Xuddi shundan boshka emas. Chunki ulardagi hukumatga qarshi kurashda bo’lib o’tgan siyosiy partiyalarning, shingildek, tashkilotlarning, jamoatlarning, urug’-qatlamlarning hukumat bilan olib borilgan alokasi savdolashish va tirishish asosidagi qurilgan bulib, xukmron tuzum ulaga hukumatda qonga olib keling va odamni ushlab turing rozilik, adovat yo dustona munosabat, uzoqlik yoki qonuniylik bo’yicha qaror qabul qilindi. Lezin undaylar islomiy rabboniy tuzum mezoni bilan ulchanganda qiyomat kuni Ollohni himoya qilish bilan bog’liq bokmaydigan, poklamaydigan va olamli azobga qarshi vositalarni ko’rib chiqadigan munofiqlardan,
Hozirgi zamonda juda
ko’p mashoyix va din oldilarining ahvoli ham shu narsaga yaramaydi. Hokim va boshliqlarga nasihat
kilish, amri ma’ruf va nahiy munkar kilish bahoonasi bilan ulanishga
yakinlashish uchun qat’iyatli xarakat kiladilar. Ular huzuriga kirgoch esa botillarini va
zulmlarni o’qishga berishadi, munkarga buyrib, ma’rufdan qaytarishadi. Bo’shqacha kilib
aytganda, ular huzuriga bir din bilan kirib, butunlay boshka din bilan
chiqib ketadi.
