103. Намоз ўқиш дуруст бўлмайдиган ўринлар

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي فِي مَرَابِضِ الغَنَم. (متفق عليه).

Муттафақун алайҳ бўлган ҳадисда Анас Ибн Молик розияллоҳу анҳу шундай дейди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қўй қўраларида намоз ўқийверар эдилар.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «صَلُّوا فِي مَرَابِضِ الغَنَمِ وَلا تُصَلُّوا فِي أَعْطَانِ الإِبِلِ» (رواه الترمذي).

Имом Термизий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Қўй қўраларида намоз ўқийверинглар, туя қўраларида намоз ўқиманглар», дедилар.

عَنْ جُنْدَبٍ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَبْلَ أَنْ يَمُوتَ بِخَمْسٍ وَهُوَ يَقُولُ: «إِنِّي أَبْرَأُ إِلَى اللَّهِ أَنْ يَكُونَ لِي مِنْكُمْ خَلِيلٌ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَدْ اتَّخَذَنِي خَلِيلاً كَمَا اتَّخَذَ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلاً وَلَوْ كُنْتُ مُتَّخِذًا مِنْ أُمَّتِي خَلِيلاً لاتَّخَذْتُ أَبَا بَكْرٍ خَلِيلاً، أَلا وَإِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ كَانُوا يَتَّخِذُونَ قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ وَصَالِحِيهِمْ مَسَاجِدَ، أَلا فَلا تَتَّخِذُوا القُبُورَ مَسَاجِدَ إِنِّي أَنْهَاكُمْ عَنْ ذَلِكَ. (رواه مسلم).

Имом Муслим ривоят қилган ҳадисда Жундаб розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам вафот этишларидан беш кун аввал шундай деяётганларини эшитдим дейди: «Мен сизлардан биронтангизни халил – яъни, ўта яқин дўст тута олмайман, чунки Аллоҳ таоло Иброҳим алайҳис-саломни халил тутганидек, мени ҳам ўзига халил тутди. Агар ер юзида бирон одамни ўзимга халил тутганимда Абу Бакрни халил тутган бўлар эдим. Огоҳ бўлингларки, сизлардан аввалгилар ўз пайғамбарларининг ва солиҳ кишиларининг қабрларини масжидлар қилиб олишди. Қабрларни масжид қилиб олишдан эҳтиёт бўлинглар, мен сизларни бундан қайтараман.»

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «الأَرْضُ كُلُّهَا مَسْجِدٌ إِلا الحَمَّامَ وَالمَقْبَرَةَ» (رواه أبو داود والترمذي).

Имом Абу Довуд ва имом Термизий Абу Саъид ал-Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Ҳаммом ва қабристондан ташқари ер юзининг ҳаммаси масжиддир», дедилар.

Шарҳ:

Ер юзининг ҳамма жойи мусулмонлар учун пок ва намозга яроқлидир. Бу ҳам Аллоҳ таолонинг бу умматга бўлган раҳматидан. Мусулмон киши намоз вақти кирганида қаерда бўлмасин, намозини адо қилиб кетаверади. Аммо шариатимиз баъзи сабабларга кўра айрим ўринларда намоз ўқишдан қайтарган. Мисол учун, қабристонларда намоз ўқиш ширкка олиб борадиган воситалардан. Туяларнинг қўралари жин-шайтонлар макони ёки туя бефаросат ҳайвон бўлганидан намоз ўқувчига халақит бериши ёки унинг намозини бузиб юбориши мумкин, ҳаммомлар эса нажосатдан ва авратларни очишдан холи бўлмаган ўринлар бўлгани учун улардан намоз ўқиш мумкин эмас. Қўйхоналарда намоз ўқишга рухсат берилганини эшитган пайтда бизлардан биттамиз бугунги кунимиздаги сингари 2×3 метрли қўйхоналарни тасаввур қилмасин, балки тоғ-адирлардаги қўйхоналарни тасаввур қилсин. Ана шунда тўғри бўлади. Олимлар бунинг ҳикмати ҳақида кўп гапирганлар, улардан биттасини келтиришни ўринли деб билдик. Туя муайян жойга чўкиб дам олишга одатланган бўлади, агар у ерда бирон киши намоз ўқиётган бўлса, туя унинг устига келиб чўкиб ҳалиги одамни ўлдириб қўйиши ҳам мумкин, ундай бўлмаган тақдирда унинг намозини бузади, чунки унда риоя қилиш деган нарса йўқ. Аммо қўйнинг табиати юмошоқ бўлганидан биров унинг жойини эгаллаб турган бўлса у то жойини бўшатмагунча унга бирон зиён-захмат етказмайди.

Бугунги дарсдан олинадиган фойдалар:

1. Туялар ётадиган қўраларда намоз ўқиб бўлмайди.
2. Қўй қўраларида намоз ўқиш жоиз.
3. Қабристонларда намоз ўқиш мумкин эмас, улар устига масжид ҳам солинмайди.
4. Ҳаммомда намоз ўқиб бўлмайди.