117. Мусофир кишининг намози

Аллоҳ таоло “Нисо” сурасининг 101-оятида шундай дейди:

«وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا»

«Сафар қилиб бошқа ерларга борганингизда агар кофирлар фитнасидан қўрқсангиз, намозингизни қаср (қисқа) қилиб ўқишингизнинг гуноҳи йўқдир».

عَنْ يَعْلَى بْنِ أُمَيَّةَ قَالَ قُلتُ لِعُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ إنما قال الله تعالى: { لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنْ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمْ الَّذِينَ كَفَرُوا} فَقَدْ أَمِنَ النَّاسُ، فَقَالَ عَجِبْتُ مِمَّا عَجِبْتَ مِنْهُ فَسَأَلتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ: «صَدَقَةٌ تَصَدَّقَ اللَّهُ بِهَا عَلَيْكُمْ فَاقْبَلُوا صَدَقَتَهُ» (رواه مسلم).

Имом Муслим ривоят қилган ҳадисда Яъла’ ибн Умаййа шундай дейди: Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан: Аллоҳ таоло: “Кофирлар фитнасидан қўрқсангиз, намозингизни қаср (қисқа) қилиб ўқишингизнинг гуноҳи йўқдир” деган. Ҳозир одамлар тинчлик-омонликдалар-ку, (нега қаср ўқилади?) деб сўрадим. У киши: Сиз ажабланган нарсадан мен ҳам ажабланиб, шу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан сўраган эдим: «Бу Аллоҳ таолонинг сизларга қилган садақаси, Унинг садақасини қабул қилинглар», деб жавоб бердилар, деди.

عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنِينَ رَضِيَ اللّهُ عَنْها قَالَتْ: «فَرَضَ اللَّهُ الصَّلاةَ حِينَ فَرَضَهَا رَكْعَتَيْنِ رَكْعَتَيْنِ فِي الحَضَرِ وَالسَّفَرِ فَأُقِرَّتْ صَلاةُ السَّفَرِ وَزِيدَ فِي صَلاةِ الحَضَرِ» (متفق عليه).

Муттафақун алайҳ бўлган ҳадисда уммул муъминийн Оиша розияллоҳу анҳо шундай дейди: «Аллоҳ намозни фарз қилган пайтда уни муқимликда ҳам, сафарда ҳам икки ракъат – икки ракъатдан фарз қилди, кейин сафар намози ўз ҳолида қолдирилиб, муқимликдаги намозга зиёда қилинди.»

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُما قَالَ فَرَضَ اللَّهُ الصَّلاةَ عَلَى لِسَانِ نَبِيِّكُمْ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي الحَضَرِ أَرْبَعًا وَفِي السَّفَرِ رَكْعَتَيْنِ وَفِي الخَوْفِ رَكْعَةً (رواه مسلم).

Имом Муслим ривоят қилган ҳадисда Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо шундай дейди: Аллоҳ таоло пайғамбарингиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг тиллари воситасида намозни муқимликда тўрт ракъат, сафарда икки ракъат ва хавф-хатар пайтида бир ракъат қилиб фарз қилди.

عَنْ أََنَسٍ رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ المَدِينَةِ إِلَى مَكَّةَ فَكَانَ يُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ رَكْعَتَيْنِ حَتَّى رَجَعْنَا إِلَى المَدِينَةِ قُلتُ أَقَمْتُمْ بِمَكَّةَ شَيْئًا قَالَ أَقَمْنَا بِهَا عَشْرًا (متفق عليه).

Муттафақун алайҳ бўлган ҳадисда Анас розияллоҳу анҳу шундай дейди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан Мадинадан Маккага сафарга чиқдик. У зот то Мадинага қайтиб келгунимизча намозларни икки ракъат икки ракъат қилиб ўқидилар. Унга (Анасга): Маккада бир мунча вақт тургандирсизлар? дейилганда: Ўн кун турдик, деб жавоб берди.

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى الظُّهْرَ بِالمَدِينَةِ أَرْبَعًا وَصَلَّى العَصْرَ بِذِي الحُلَيْفَةِ رَكْعَتَيْنِ (متفق عليه).

Муттафақун алайҳ бўлган ҳадисда Анас розияллоҳу анҳу шундай дейди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам пешинни Мадинада тўрт ракъат ўқидилар, асрни Зул-Хулайфада икки ракъат ўқидилар.

Шарҳ:

Аллоҳ таоло Ўзининг марҳамати ва фазлу карами билан Ислом умматига сафарда тўрт ракъатли намозларни икки ракъат қилиб ўқишга рухсат берди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сафарларида тўрт ракъатли намозларни қаср қилиб ўқир ва икки ракъатдан зиёда қилмас эдилар, аммо уч ракъатли намозни учлигича ўқирдилар.

Бугунги дарсдан олинадиган фойдалар:

1. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга эргашган ҳолда намозларни сафарда қаср қилиб ўқиш суннат.
2. Сафарда намозларни қаср қилиб ўқиш тўлиқ ўқишдан афзал, чунки биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга эргашишга маъмурмиз. Зотан, дин одамларнинг ақлидан эмас, У кишининг суннатларидан олинади.