203. Саҳобаларнинг жиҳодга бўлган рағбатлари

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ فَانْطَلَقَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَصْحَابُهُ حَتَّى سَبَقُوا الْمُشْرِكِينَ إِلَى بَدْرٍ وَجَاءَ الْمُشْرِكُونَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لا يُقَدِّمَنَّ أَحَدٌ مِنْكُمْ إِلَى شَيْءٍ حَتَّى أَكُونَ أَنَا دُونَهُ» فَدَنَا الْمُشْرِكُونَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «قُومُوا إِلَى جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَوَاتُ وَالأَرْضُ» قَالَ يَقُولُ عُمَيْرُ بْنُ الْحُمَامِ الأَنْصَارِيُّ يَا رَسُولَ اللَّهِ جَنَّةٌ عَرْضُهَا السَّمَوَاتُ وَالأَرْضُ؟! قَالَ: «نَعَمْ» قَالَ بَخٍ بَخٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَا يَحْمِلُكَ عَلَى قَوْلِكَ بَخٍ بَخٍ؟» قَالَ لا وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِلاَّ رَجَاءَةَ أَنْ أَكُونَ مِنْ أَهْلِهَا قَالَ: «فَإِنَّكَ مِنْ أَهْلِهَا» فَأَخْرَجَ تَمَرَاتٍ مِنْ قَرَنِهِ فَجَعَلَ يَأْكُلُ مِنْهُنَّ ثُمَّ قَالَ لَئِنْ أَنَا حَيِيتُ حَتَّى آكُلَ تَمَرَاتِي هَذِهِ إِنَّهَا لَحَيَاةٌ طَوِيلَةٌ قَالَ فَرَمَى بِمَا كَانَ مَعَهُ مِنْ التَّمْرِ ثُمَّ قَاتَلَهُمْ حَتَّى قُتِلَ (أخرجه مسلم).

Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам асҳоблари билан йўлга чиқдилар ва Бадрга мушриклардан олдин етиб келдилар. Мушриклар яқинлашгач Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Кенглиги оcмонлар ва ерчалик бўлган жаннатга туринглар!», дедилар. Шунда Умайр ибн Ҳумом Анcорий:

– Ё Раcулуллоҳ, кенглиги оcмонлар ва ерчалик бўлган жаннатга дедингизми?- деди.

– Ҳа!- дедилар Раcулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам.

– Бай-бай!- деди Умайр.

– Бай-бай дейишингизга cизни нима ундади?- cўрадилар Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам.

– Ё Раcулуллоҳ, Аллоҳга қаcамки, ўша жаннат аҳлидан бўлиш орзуcигина мени бунга ундади,- деб жавоб қилди Умайр.

– Cиз унинг аҳлиданcиз!- дедилар Раcулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам.

Умайр халтаcидан бир неча дона хурмо чиқариб ея бошлади, cўнгра:

– Шу хурмоларимни еб бўлгунимча тирик бўладиган бўлcам ҳаётим жуда чўзилиб кетади!- деб, қолган хурмоларини улоқтирди-да, мушриклар билан жангга шўнғиди ва шаҳид бўлди (Имом Муслим ривояти).

عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ غَابَ عَمِّي أَنَسُ بْنُ النَّضْرِ عَنْ قِتَالِ بَدْرٍ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ غِبْتُ عَنْ أَوَّلِ قِتَالٍ قَاتَلْتَ الْمُشْرِكِينَ لَئِنِ اللَّهُ أَشْهَدَنِي قِتَالَ الْمُشْرِكِينَ لَيَرَيَنَّ اللَّهُ مَا أَصْنَعُ فَلَمَّا كَانَ يَوْمُ أُحُدٍ وَانْكَشَفَ الْمُسْلِمُونَ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ هَؤُلاءِ يَعْنِي أَصْحَابَهُ وَأَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ هَؤُلاءِ يَعْنِي الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ تَقَدَّمَ فَاسْتَقْبَلَهُ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ فَقَالَ يَا سَعْدُ بْنَ مُعَاذٍ الْجَنَّةَ وَرَبِّ النَّضْرِ إِنِّي أَجِدُ رِيحَهَا مِنْ دُونِ أُحُدٍ قَالَ سَعْدٌ فَمَا اسْتَطَعْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا صَنَعَ قَالَ أَنَسٌ فَوَجَدْنَا بِهِ بِضْعًا وَثَمَانِينَ ضَرْبَةً بِالسَّيْفِ أَوْ طَعْنَةً بِرُمْحٍ أَوْ رَمْيَةً بِسَهْمٍ (رواه البخاري).

Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Амаким Анас ибн Назр Бадр жангига қатнаша олмаган эди. У: «Ё Расулуллоҳ, мушриклар билан қилган биринчи жангингизда мен қатнаша олмадим. Қасамки, агар Аллоҳ мени мушриклар билан урушишга ҳозир қилса, нима қилишимни албатта кўради», деди. Уҳуд жанги куни мусулмонлар ортга чекинишган пайт у: «Эй Парвардигор, бу биродарларим қилган ишдан Сенга узр айтаман, ановилар (яъни мушриклар) қилган ишдан поклигимни Сенга билдираман», деди, сўнг олдинга ташланаркан, Саъд ибн Муозга йўлиқди ва: «Эй Саъд, Назрнинг Парвардигорига қасамки, мен жаннатнинг ҳидини Уҳуд томондан топаяпман», деди. Саъд деди: «Ё Расулуллоҳ, мен Анас қилгандек жанг қилишга қодир бўлмадим». Анас ибн Молик айтади: «Биз унинг танасида саксондан ортиқ қилич зарбаси, найза ё камон ўқининг изини топдик» (Имом Бухорий ривояти).

عَنْ شَدَّادِ بْنِ الْهَادِ أَنَّ رَجُلاً مِنْ الأَعْرَابِ جَاءَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَآمَنَ بِهِ وَاتَّبَعَهُ ثُمَّ قَالَ أُهَاجِرُ مَعَكَ فَأَوْصَى بِهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعْضَ أَصْحَابِهِ فَلَمَّا كَانَتْ غَزْوَةٌ غَنِمَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَبْيًا فَقَسَمَ وَقَسَمَ لَهُ فَأَعْطَى أَصْحَابَهُ مَا قَسَمَ لَهُ وَكَانَ يَرْعَى ظَهْرَهُمْ فَلَمَّا جَاءَ دَفَعُوهُ إِلَيْهِ فَقَالَ مَا هَذَا قَالُوا قِسْمٌ قَسَمَهُ لَكَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخَذَهُ فَجَاءَ بِهِ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ مَا هَذَا؟ قَالَ: «قَسَمْتُهُ لَكَ» قَالَ مَا عَلَى هَذَا اتَّبَعْتُكَ وَلَكِنِّي اتَّبَعْتُكَ عَلَى أَنْ أُرْمَى إِلَى هَاهُنَا وَأَشَارَ إِلَى حَلْقِهِ بِسَهْمٍ فَأَمُوتَ فَأَدْخُلَ الْجَنَّةَ فَقَالَ إِنْ تَصْدُقِ اللَّهَ يَصْدُقْكَ فَلَبِثُوا قَلِيلاً ثُمَّ نَهَضُوا فِي قِتَالِ الْعَدُوِّ فَأُتِيَ بِهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُحْمَلُ قَدْ أَصَابَهُ سَهْمٌ حَيْثُ أَشَارَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَهُوَ هُوَ؟» قَالُوا نَعَمْ قَالَ: «صَدَقَ اللَّهَ فَصَدَقَهُ» ثُمَّ كَفَّنَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي جُبَّةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ قَدَّمَهُ فَصَلَّى عَلَيْهِ فَكَانَ فِيمَا ظَهَرَ مِنْ صَلاتِهِ: «اللَّهُمَّ هَذَا عَبْدُكَ خَرَجَ مُهَاجِرًا فِي سَبِيلِكَ فَقُتِلَ شَهِيدًا أَنَا شَهِيدٌ عَلَى ذَلِكَ» (رواه النسائي).

Аъробийлардан бир киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига келиб иймон келтирди ва у зотга эргашди. Кейин: -Сиз билан бирга ҳижрат қилсам,- деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уни асҳобларидан бирига топширдилар. Бир жангда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қанча ўлжаларни қўлга киритдилар ва аъробийга ҳам улуш ажратдилар. Ўша вақтда у туя боқиб юрган эди. Қайтиб келгач, асҳоблар унга улушини беришди.

– Нима бу?- деб сўради аъробий.

– Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам сизга ажратган улуш, – дейишди асҳоблар. Аъробий улушни олиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига борди:

– Ё Расулуллоҳ, бу нима?- деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:

– Сенинг улушинг, – дедилар. Аъробий:

– Мен бунинг учун сизга эргашмаганман. Балки мана бу еримга ўқ тегиб ўлсаму сўнг жаннатга кирсам, деган умидда эргашгандим, – деб халқумига ишора қилди.

Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам:

– Агар шу аҳдингда Аллоҳга содиқ бўлсанг, Аллоҳ умидингни рўёбга чиқаради, – дедилар.

Орадан бир оз вақт ўтгач, душман билан жангга туришди, сўнг унинг жасадини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳузурларига олиб келишди. Унга ўзи кўрсатган ерига ўқ теккан эди.

– Бу ўшами?- деб сўрадилар Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам. Асҳоблар:

– Ҳа,- деб жавоб қилишди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: -У Аллоҳга берган аҳдида содиқ турганди, Аллоҳ ҳам унинг умидини рўёбга чиқарди,- дедилар ва уни ўзларининг кийимларига кафанлатиб жаноза ўқидилар ва шундай дуо қилганлари эшитилди: «Парвардигоро, бу банданг Сенинг йўлингда ҳижрат қилиб чиқди ва жанг қилиб шаҳид бўлди. Мен унга гувоҳман» (Имом Насоий ривояти).

Бугунги дарсдан олинадиган фойдалар:

1. Саҳобалар розияллоҳу анҳумнинг иймонлари ғоят кучли ва Аллоҳ йўлида шаҳид бўлишга иштиёқлари баланд эди;
2. Улар ўта шижоатли ва яхшиликларга ошиқувчи эдилар.