Бизга боғланинг
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
15. Муоҳид зиммийнинг мусулмонлар зиммасидаги ҳаққи
Musulmonlarning zimmasi-ximoyasi, ochdi va omonligi ostiga kirgan muohid zimminning ahdiga vafo kilinishi va havfsizligiga
kafolat berilishi, unining joni, moli va nomusidagi haqiqat-
huquq va xurmatlari poymol kilinmasligini,
tinglovchilarni kuzatishda davom etayotgani huquqlariga vafo kilinishi va biron
narsada xiyonat kilinmasligi uzarning o’zaro haq-huquqlaridan kelib chiqadi.
Olloh taolo aytadi:
«Ahd-paymon bergan vaqtlaringizda, Ollohga bergan ohangingizga vafo qilingiz! Ollohni kafil kilib ichgan qasamlarningizni (Olloh nomini aytib o’tganingiz bilan) mustaxkam qilganingizdan keyin buzaman! Albatta, Olloh qilayotgandagi ishlarni bilib turadi » (Nahl: 91).
«Ahdga vafo qilinglar. Shubhali, ad-paymon (Qiyomat kuni) mas’uliyat bulinadigan ishdir » (Isro: 34).
«Ey mo’minlar, odamlarga (o’zaro kelishgan bitimlarga) vafo qilingiz!» (Mida: 1).
«Iymon keltirgan, ammo hijrat qilmagan (yangi xali-hanuz Makkada yashab turgan) kishilar esa hijrat kilmagunlaricha sizlar ulaga do’stlik qilmanglar (yangi, bir-birlaringizga hamkor, merosxo’r bulolmaysizlar). Agar ular din yulida sizlardan yordam so’rasalar, yordam qilim zimmanizdadir. Magar ularga, o’rtalaringizda (urushmalik haqiqatda) ohd-paymon katta bo’lgan kavmga zarar etkazadigan ma’lumot bilan yordam bermaysiz. Olloh qilayotgan amaliyotlaringizni ko’rib chiquvchilar » (Anfol: 72).
« (Ey Muxammad sollallohu alayhi va sallam), agar mushriklardan birontasi sizdan ximoya so’rasa, bas, uni ximoya qiling, toki u Ollohning kalomini eshitsin. So’ng uni uzi uchun tinch bulgan joyga yo’q qilinib qo’yiladi. Bu (hukm) ularning bilmaygan kavm buganlari uchundir » (Tavba: 6).
« (Bu oyatlardan) faqot Ollohga bergan ohdlarga vafo kiladigan va miysoq – va’dalarini buzmayotgan akl egalariga eslatma oladilar. Ular ALLOH bog’lashga buyrgan narsalni (ya’ni, qarindosh-urug’lar bilan alokani) bog’laydilar. Robbilaridan qurqadilar va o’quv-kitobga oid ikkita darsdan kurkib, (doimiy chiroyli amallar kilishga intiladilar). Роббиларининг Юзини кўзлаб (меҳнат-машаққатларга) сабр-тоқат қилиб намозларини тўкис адо этган ва Биз ризқ қилиб берган нарсалардан махфий ва ошкора инфоқ -эҳсон қилган ҳамда ёмонликни яхшилик билан қайтарадиган зотлар – ана ўшалар учун охират диёри бордирки, (у диёр)abadiy turiladigan jannatlar bo’lib, ular u joylarga, ota-bobolari, jufti xoliollari va zurriyotlardan iborat bo’lib o’tgan yil bandalari bilan birga kiradilar. Shong ularning huzurlariga har qanday eshikdan farishtalar kirib (derlar): «(Allox yulida mehmon-mashaqqatlarga) sabr-tokat kilib otganlarning sababli (endi bu jannatlarda) sizlarga tinchlik-osoyishtalik bulday. Bu so’nggi diyori naqadar yaxshi! » (Ra’d: 20-24).
«Ular (o’zni mo’min-musulmonlar) o’zlariga ishlangan omatlarga va (o’zgalarga) berilgan ahd-paymonlarga rioya kiluvchi zotlardir (Maorj: 32).
«Bu masala sabab fito Alloxning antik ko’rsatmalarini buzgan, U bog’lashiga buyurgan narsalarini uzadigan va Er yuzida buzg’unchilik kilib yurgan fosiq kimsalarigina adashtirgan. Ular, shubhasiz, ziyn ko’ruvchilar (Baqara: 27).
«Аллоҳга берган аҳд-паймонларини мустаҳкам бўлганидан кейин бузадиган, Аллоҳ боғланишига буюрган нарсаларни узадиган ва Ер юзида бузғунчилик қилиб юрадиган кимсалар ҳам борки , улар учун (Аллоҳнинг) лаънати бўлур ва улар учун энг ёмон диёр – жаҳаннам бордир (Раъд: 25).
Abu Rofiz roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: «Quraysh meni Rasululloh solalllohu alayhi va salom huzurlariga yubordilar. Men Rasululloh solallohu alayhi va salomni ko’rganimdan keyin qalbimga Islom (muhabbati) tushdi va men: «Yo Rasululloh, Ollohga qasamki, men endi ular oldiga aslo qaytib bormayman», dedim. Shunda Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Men o’zimni buzaman, elchilarni ushlab qolmayman. Siz ortingizga qayting. Agar dilingizda xozir topayotgan narsani – yangi Islomni – topsangiz, qayib keling », dedilar. Shundan svng men ketdim va keyin Nabiy solalllohu alayhi va sallam oldirariga qaytib kelib, Islomni qabul qildim »(Sahih sunan Abi Dovud: 2397).
Huzayfa ibn al-Yomon roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: «Meni Badr janida xozir bulib qolgan tusgan narsa shu bulgan ediki, men va otam Husayil (Madinaga hijrat uchun) chikdik, shunda Quraysh kofirlari bizni ushlab qolasiz» dedi. Biz: «Olingga bormoqchi emasizmiz, biz Madinaga bormoqchimiz, xolos», dedik. Shunda ular bizdan Alloxni urtaga kuyib: «Biz faqit Madinaga boramiz, u bilan birga urushga kirmaymiz» degan ohu paymon o’qidi. Biz Rasululloh solalllohu alayhi va salom huzurlariga kelgach, bulgan gapni aytib berdik. U zot: «Boringlar, biz bolalarning ahdlariga vafo kilamiz va ular ustidan Ollohdan nusxa suraymiz», dedilar » (Muslim rivoyat).
Amr ibn Abasa as-Sulaymiy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Men Rasululloh solalllohu alayhi va sallamning: «Kimning bir qavm bilan olib boriladigan joyida buvlasa, shu qadar uzoq davom etadigan biron bir narsani bilib oldim, o’zing bilasizmi? paymonlarni) bab-teng kilib tashlasin (yangi, urtagidagi ohd-paymon tugaganini har ikki tomon ham bilsin) », deganlarini eshitganman (Sahih sunan Abi Dovud: 2397).
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytdilar: «Agar Olloh va Rasuli sizlarni yaxshi ko’rishni istasangiz, uchratgan hislatga: rostguylikka, omatonni ado qilayga va yashayapman» kabi yashayapman. -silsilatus-sahiha: 2997).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Sizga omonat kuygan odamga omatonini ado qiling, sizga xiynat qilgan odamga siz xiyonat qilmang!» (Abu Dovud va boshqalar rivoyati, As-silsilatus-sahaia: 423).
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salam aytarli har bir xutbalarda: «Omonati yuki kishining bu kabi yuki, odamni yukining kasalligini ikki yuki», derdilar (Axmad, Bazzor, Tabarit tirnoq) -tarhib: 3004).
Миқдод ибн Маъдий Кариб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Огоҳ бўлинглар, йиртқич ҳайвон, хонаки эшак, муоҳиднинг молидан тушиб қолган нарса (топилдиқ) ҳалол эмас, фақат унинг ўзига кераксиз нарса бўлса (олиш дуруст)» (Sahih sunan Abi Dovud: 3229).
Sulaymon ibn Burayda otasi (Burayda al-Aslamiy) roziyallohu anhudan rivoyat kiladi: Rasululloh solalllohu alayhi va salam biron lashkar yakki kikrokrok guruxga amir tayinlasalar, uni Ollohdan taqvo kilishga va qo’li ostidagi musulmonlar bilan olib boringlar. jang qilinglar! Ollohga kofir katta bo’lgan kimsalarga qarshi urushinglar! Jang qilinglar, lekin xiyonat qilmishlar, (o’jalardan taqsimlanmay turib) bildirmay olmanlar, musla qilmanglar (yani kuloq-burun kabi a’zollarni kesmalar), yosh bolani o’ldirmanglar! » (Muslim rivoyat).
Xiyonatning dunyo va oxiratdagi o’qibatlari
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solallohu alayhi va salom aytilar: «Xiyonatkorga qiyomat kuni bayroq tiklanadi va:» Bu falonchi o’g’li falonchining xiyonati «, deb aytiladi (Muttafaqun alayh).
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Qiyomat kunlari har bir xiyonatchining u bilan tanilib turadigan bayrogi bulibdi» (Mutafaqun alayh).
Abu Said al-Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va salom aytiladi: «Qiyomat kuni har bir xiyonatchining bayrog’i bulib, uni xiyonati mikdoriga qarab ko’chirildi» (Musulmon rivoyat).
Ibn Umar roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Olloh taolo qiyomat kuni birinchi o’rinlarni egallab turibdi-yu oxirigarni jamoatchilikda har bir xiyonatchi bilan bir bayroq o’tkazilib:» Bu falonchi o’g’li falonchinni yashayapman (yashayman) 31): «isnodi saqih», degan).
Amr ibn al-Juqo al-Huzoyiy roziyallahu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytishadi: «Kim bir odamga o’z qoni (jonni jonini) ishonsa-yu, u uni o’ldirib qo’ydi, garchi o’ldirilgan odamni kutib oldi yani u mendan emas) »(Nasoyiy, Ibn Moja, Axmad rivoyatlari, As-silsilatus-sahiha: 440).
Bir rivoyatda: «Kim bir odamga o’z konini ishonsa-u, u uni o’ldirsa, qiyomat kuni u xiyonat bayrog’ini olib boradi» (As-silsilatus-sahifa: 440).
Амр ибн ал-Ҳамиқ ал-Хузоий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: «Бир киши бир кишига (ишониб, кўнгли) хотиржам бўлса, хотиржам бўлганидан кейин у уни ўлдирса, қиёмат куни у учун хиёнат байроғи тикилади» (Xokim rivoyat, Sahihul-jomíz: 357).
Abu Bakra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Kim muohid kishining tumani o’ldirsa, Olloh unga jannatning hidini himoya qilish bilan birga yashaydi» (Sahih sunan an-Nasoiy: 4423).
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Kimning hayoti zimmalaridan (ya’ni musulmonlar ximoyasi) bugan bir kishining o’ldirsa, jannatning xidini birlashtirgan. Xolbuki, uning hidi qirqililik masofadan bilinib turadi » (Sahih sunan an-Nasoiy: 4425).
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Kim muohidni o’ldirsa, jannatning hidi ham hidlamaydi, vaholanki uning hidi qirq yillik masofadan bilinadi» (Buxoriyiyo).
Abu Bakra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Kim bir muohidni okrugi o’ldirsa, Olloh unga jannatni harom kiladi» (Sahih sunan Abi Dovud: 2398).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Olloh taolo dedi: Uch kishi borki, qiyomat kuni Men o’zimni dushmanman deb bilaman: Mening nomim bilan tanishib chiqing, ovoz chiqarib xiyonat qilgan odam; xur-ozod odamni qul kilib sovib, pulini egan odam; ishchi yo’llab, undan to’la foydalanilgan, haqiqatni bermagan odam »(Buxoriy rivoyati).
Abdulloh ibn Burayda otasidan (Burayda ibn Hasib roziyallohu anhudan) rivoyat qilingan kurashda Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytdilar: «Qay bir kavm odamni buzargan, ular orasidagi qatl vujudga keladi, qayerda saqlanayapti zakot bermay kuysa, Olloh ulkan yomgirni tug’tib kuchaydi »(Xokim va Bayxakiy rivoyatlari, As-silsilatus-sahifa: 107).
Ibn Abbos roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Qay bir kavm ohdni buzarkan, dushmanlari ular ustidan hukmron kilib kuyladi» (Tabaronii roviyati, Sahihul-jomi: 32).
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Ey suhbatdoshlar jamoasi! Besh narsa borki, ular bilan mubtalo bylsansizlar – ular sizlarga etishi mumkin Allohdan panoh tilayman: – (usha besh narsadan biri shuki,) Ollohga berilgan ahdni va Rasuliga berishgan odamlarni buzisharkan, Ollohning ustilariga dushmanlarini hukmron qiliwni davom ettirishadi (Ibn Moja va boshkalar rivoyatasi, As-silsilatus-sahaja: 106).
Bu haqiqat va uning ostiga kiruvchi barcha masala, dalillar va haqiqat-huquqlar muohid zimmiy, boshqa musulmonlar diyorida doimiy ahd-shartnoma yoki vaqtincha sulh ostida yasab turish, biron ulug’vor musulmonlar diyora uziga xos va vaqttichalik alohida biotim bilan kelganimni kutib oldim. muvaqqat shartnoma bilan olib boriladigan ultra dioriga borgan musulmonlarga ham tegishli va shomil bo’lib, ular dioriga borgan musulmon zimmasida ham o’zlarining istisnoiy xis haqiqatlari bor. Shuningdek, ularning davlatlarida istiqomat kiluvchi muvotin (ya’ni ularning fukaroligiga ega) musulmonlar ham o’zlari yashab turgan jamoat bilan ijtimoiy ijtimoiy biom bilan bog’lab qo’yilganlari uchun shu haqiqat-huquqlar doiralarida biron bir muhim ahamiyatga ega. Biroq, bu ahdlashuv va kelishuvlar yana shakldagi bo’lishi, ularning muddat-mikdorlari, kim tomonidan amalga oshirilmaganligi, qacon va qanday nixosiyaga etishi kabi masalalar tafsilotini «Istihlol» deb nomlangan kitobimizga qo’shib berganmiz. Istaganlar unga murojaat kilishlari mumkin.
Chunki, elchilar dinlari va mansab pog’onalarini qanday bo’lishidan qat’i nazar nazar, shariyatga qarab ham, urf-odat byuycha ham omonlikda buvladilar, ularga xiyonat yo’q biron bir yomonlik qilmoq kerak emos. Abu Rofiy Nabiy sollallohu alayhi va salom huzurlarida qo’llanishni o’zlari istagan, shu bilan birga qanday ma’murliksiz o’zlarini ko’rsata olish kerak bo’lsa, nabiy sollallayu alayhi va salomning talabini qabul qilmadilar va ungacha o’zingizni elektronikaga olib borishni xohlaysizmi birovning elchisi bulmagan vaziyatda qayib kelishi mumkinligini aytishadi. Chunki, u zot «Muxammad elchilarni ushlab qolmoqda» degan gap chiqishini istamasdilardir.
Bu ishni bajarish uchun tasdiqlangan budadiki, musulmonlardan bir guruhga oid uzaro urush holatidagi mushriklar bilan suhbat va diniy bitimda ishtirokchilar, o’zaro kelishuvni ro’yobga chiqarish, boshka bir gurux musulmonlar esa shu kabi mushriklar bilan olib borilishi kerak guruxga kerak bulmaydi, ikkinchi guruhga kerak bulgan narsa birinchi guruxga kerak bulmaydi. Ulug’ saqobiy Abu Basir va uning mo’min safdoshlari bilan Quraysh mushriklari o’rtasida bo’lib o’tgan voqea ham shu bilan birga bo’lgan edi. Xolbuki, u pattada Nabiy solallohu alayhi va sallam va Madinada u zot bilan birga turgan musulmonlarning Quraysh mushriklari bilan tinish shartnomalari bor edi. Mo’minlarning har ikkala guruhga oid o’zlariga kerakli bo’lishi kerak bo’lgan ishni tugatgan edi. Nabiy solallohu alayhi va sallam ikkinchi guruhning Quraysh mushriklariga qarshi urishlarini inkor qilmagan edilar. Chunki, ularda tuzilgan shartnoma doirasi va biotim majburiyatlardan tashkarida edilar. Bu masala ochik-oydin va dalillari ravshan ekaniga qaramoqda, ayrim johillar hozirgacha atrofdagi shovqin-suron ko’rib yurishdi!
Hadis yillanmasiga qarab, har doim doimiy ravishda tengma-teng muomala bilan ta’minlanmaydi, birov tomonidan sizning haqiqiy haqiqatingizga binoan olib boriladi – xiyonat, oldov, zamonaviy kabel – ishlarga shu kabi ishlarni olib borishga javob berish kerak.
Muohiddan tushib qo’lga olingan uki tashlab yuborilgan narsani o’sh joiz byulmas ekan va topib olgan odamga u egasining iznisiz qarama-qarshi bo’lib, demak, muohidning haqiqiy haq-huquqlari va hurmatini bunaqa joydan olib borish kerak edi.
Hadis mazmuniga ko’ra, bir kishining boshiga bir kishi yo’qmi tomonga ishlanib qolishi kerak bo’lgan har qanday ish – garchi til bilan ochiq-ravshan aytilgan buloq ham – o’ziga xos odam va ummoniy bitimni qo’llab-quvvatlash, ungacha xiyonat qilish uchun ijoz bo»lmaydi. Bu va boshka shu mazmunidagi – Mug’iyra ibn Shubaning mushrik qo’shilishlari bilan sodir bo’lgan voqea kabi – kurashlar meni bunaqa sakiz yillari aytgan gapimga turtki bu’lgan – «Istihlol» kitobida aytganimdek – va xozirda ham shu gapni aytamanki: tayyorot, o’qing Umumiy rejadagi saylovlar bilan shug’ullanuvchi o’z ishchilarining o’zaro munosabatlarini yodda tutish bilan bog’liq muammolarni hal qilishda, hamsafar va qo’shilish deb rozi qilishda ishtirok etish va xonada yashashni ta’minlash, ko’chada safarxaltalarda olib borilgan egaliklar bilan uni mehmon ham qilayotganidan keyin – bu esa ishchan va ko’ngil xotirjamlik uchun ishlatilishi kerak bo’lgan ma’lumotni hisobga olish – safardosh qo’shinlarga xiyonat qilish, poezd ikki avtobusni portlatib yuborish kabi ishlarini olib borishni xohlayman. Bunday ishlar ulug’ dinimiz ta’limoti va axloqlariga tamomila qarshi ishlarni olib borish, bu haqiqat taraddudlanish ham joiz emas, bu kabilarni Islomga nisbatan qarama-qarshi munosabati bilan olib boriladigan yig’ilishlarni to’g’ri kiyinish. Bunga qarama-qarshi biron mo»tabar fikrlarni men ko’rmadim.
Bu va shu kabilarni qabul qilishlar islom diyoralarida musulmonlarning ximoyasi, ahdi va omonligi ostiga kirgan insonlar va nasorolarni muxofaza qilgan, yulab yurganlar uyida, shu bilan kunlarni o’tkazishda ham va qiyomatga qodir bo’lganlarga biron ozor va yomoni etmay turibdi. Bundagi fazl esa shubasiz, sevikli payg’ambarimiz Muhammad solalllohu alayhi va salomning ko’rsatmalariga va buyurtmalariga qaytdilar. Shunga o’xshash bo’lishga qaramay – xozirgi kunlarda – bu olijanoblikka, shu kabi axloq va fazilatga javoban u zot shaxsiy ma’lumotlarini masxaralash va aybisish bilan chiqib ketish, Daniya va boshka xristian g’arb davlatlarini matbuotida u zot shainini kutib olish to’g’risida ma’lumot berish. Yaxshilikka shunday javob qaytariladimi ?! Shumi yaxshilikning mukofoti ?! Musulmonlar diyorida,
Shuning uchun ko’chirib olishda,
ko’p o’rindalarda aytilgan kelamizda, mujohidlarga va ulkan yigitlarga xiyonatning
zarari – agar ulardan biron xiyonat qilish kerak bo’lsa, bu juda qiyin – dushmandan va uning buzg’unchilikni
keltirib chiqaruvchi qurol-aslahalaridan kelib chiqib,
juda muhim!
