Бизга боғланинг
Пайғамбаримиз (сав) намозларининг сифати (7)
Ruko’dan turishlari va unday aytgan Tavsiflari
So’ng: samiعa الllahّu limanْ مamidahُ «Samialllohu liman hamidah» (Olloh Uziga hamd aytuvchini ijozat qildi) deb, rukudan ko’chirilganlar.
Namozini aniqlab olgan kishining ham shuga buyib, aytganlar:
«لا تتم صلاة لأحد من الناس حتى … يركع … ثم يقول: سمع الله لمن حمده حتى يستوي قائما» (أبو داود والحاكم وصححه).
«Xech bir kishiningg namozi to u … ruku kilmagunicha … svng« Sami’allohu liman hammidah »deb qaddini rostlamagunicha … mukammal bu’lmaydi.»
So’ng qadrlangan vaziyatlarda: rabānā wala ْlْْamْd ُ «Robbana [va] lakal hamd» (Ey Parvardijorimiz, Senga hamdu-sano bulsin) der edilar.
Konvensiyani bir namoz o’quvchini, – xox amalga oshirib, xo’sh boshka vaziyatda o’qiyotgan bulsin, – shunga buyrganlar:
«صalُّw kamā rabأْtumُُny أُصalّّ»
«Mening namoz o’qiganimni ko’rganingizdek namoz o’qinglar.»
وكان يقول: «إنما جعل الإمام ليؤتم به … وإذا قال: سمع الله لمن حمده فقولوا: ([اللهم] ربنا ولك الحمد» يسمع الله لكم فإن الله تبارك وتعالى قال على لسان نبيه صلى الله عليه وسلم: سمع الله لمن حمده » (Mslm wأbw عwاnة wأأmd wأbw dwd)
Va aytgan edilar: «Imom unga ergashish uchungina imom qilingandir … Agar u:« Samizallohu liman hamidah »desa,« [Alloxumma] robbana va lakal hamd »pullari, Olloh sizlarni eshitadi. Shubhasiz, Allox taboraka va taolo payg’ambarning tili bilan: «Samizallohu liman hamidah» (Olloh O’ziga qo’shib aytuvchidan ijozat qildi) dedi. «
Ushbu buyruqlari sababini boshidan o’tkazishda bir xilda shunday izohlaganlar:
«Fāiّnãhu manu wāfaka qawْlhu qawla ْlْmalََikaةi غُfira lahُ mā takadّma minu ذذnuِ ال (خlخ)
«Shubhasiz, kimning aytishidagi maloikallarning aytishlarigacha tuqri kelib qolsa, uning o’tgan gunohlari kechiriladi.»
Ruxo’dan turgan paxtalarda qurilganlarni kutarish va tiklanadigan holatlarda: «Robbana va lakal hamd» der, aytganda: «Robbana lakal qo’shish», aytganda esa bular oldiga «Ollohumma» ni qushib aytgan edilar.
وكان يأمر بذلك فيقول: «إذا قال الإمام سمع الله لمن حمده فقولوا اللهم ربنا لك الحمد فإنه من وافق قوله قول الملائكة غفر له ما تقدم من ذنبه» (البخاري ومسلم)
Shunday kilishga buyib: «Agar imom:» Samizalloxu liman hamidah «desa,» Ollohumma robana lakal qo’sh «pullari. Shubhasiz, kimning so’zi maloikalaringning so’zlariga to’gri kelib qolsa, uning o’tgan gunohlari kechiriladi » , deganlar.
So’ngra yukoridagilarga o’xshash deb qushib qodir edilar:
«ملء السموات وملء الأرض وما بينهما, وملء ما شئت من شيء بعد, أهل الثناء والمجد, أحق ما قال العبد, وكلنا لك عبد, اللهم لا مانع لما أعطيت, ولا معطي لما منعت, ولا ينفع ذا الجد منك الجد»
«Osmonlaru er va ulalar o’rtasidagi narxlar mikdoricha, yangi xoxlagandan narsa mikdoricha (hamd bulsin). Maqtov va ulug’lik ochli-egasi (san). Qul aytishishga eng loyiq so’z: Barchamiz Senga kulmiz. Ey Olloh! Sen bergan narsani tusuvchi, Sen tusgan narsani beruvchi yigit! Ulug’lik-bo’yliq egasiga bo’yi-ulug’ligi Sening oldingida fermada. «
Keyingi tungi namozlarda: lirabíّa ْlْْamْdu lirabíّa ْlْْamْd ُ «Pirobbiyal-hamd, lirobbiyal-hamd» (Parvardigorimga hamdu sano bug’un kabi) »Surasini qiroat qilgan birinchi qiyomlarga yaqinni bulgan edi.
Rossululloh solallohu alayhi va salom berishdan boshlanishini kutib olish, «Samimiyallohu liman birlashishi» deb nomlangan o’quvchilar bilan bir qatorda:
«Rabّnā wala ْlْْamudu َamْdaً katثirًً ططiّbًً mabarakًً fihi»
«Ey Parvardirorimiz! Senga ko’p, pok-riyotsiz, muborak-xayrliligi mo’ld hamd (lar) bo’lsin » dedi. Namozlardan burilochch: «Xozirgi so’zlarni kim aytdi?» deb so’radilar. Xaligi odam: «Men, yo Rosulalloh» dedi. Rosululloh solallohu alayhi va sallam: «Yettizdan oshiq farishtani shu kabi so’zlarni birinchi bo’lib yozish uchun oshiqqanlarni ko’rdim» dedilar.
Rukudan so’ngi xotirjam turishlari
Rosululloh solallohu alayhi va salom shu bilan bog’liq ishlarni olib borish uchun rukularga yuborilgan qilardilar, bazan ancha turardilar, uzoq turib qolishdan ajralib chiqadilar «(sajdaga borish) eslatmalaridan chiqib qolmoqdalar» deb o’yladi.
Unda xotirjam turishga buyarar, namozini belgilaydigan odamga aytgan edilar:
«ثم ارفع رأسك حتى تعتدل قائما [فيأخذ كل عظم مأخذه] (وفي رواية: وإذا رفعت فأقم صلبك وارفع رأسك حتى ترجع العظام إلى مفاصلها» (رواه البخاري ومسلم)
«… So’nggi boshni ko’tarib, qaddini tik bulsin, [har bir suvak o’z erniga kelsin.] ( Bir rivoyatada: ko’tarmoqda bellingni tik qil va boshini ko’tarib, suyaklarni o’z bug’imlariga qaytsin.)»
وكان يقول: «لا ينظر الله عز وجل إلى صلاة عبد لا يقيم فيها صلبه بين ركوعها وسجودها» (أحمد والطبراني في الكبير بسند صحيح)
Aytar edilar: «Allox azza va jalla rukuisi (dan keyin) va sajdalari O’rtaida belini tik kilmayidigan bandaning namoziga qarab ham kuymaydi.»
Sajda
Shundan keyin Rossululloh solallohu alayhi va salom takbir aytdi, sajda qiluvchilar edilar. Namozini aniqlangan qigan odamga shunday buyurgandi edilar:
«لا تتم صلاة لأحد من الناس حتى … يقول سمع الله لمن حمده حتى يستوي قائما ثم يقول الله أكبر ثم يسجد حتى تطمئن مفاصله» (أبو داود والحاكم وصححه ووافقه الذهبي)
«Xech bir kishiningg namozi to u …« Samizallohu liman hamidah »deb qaddini rostlamagunicha, sung takbir aytmagunicha, szdaga bormagunicha va (sajdada) bug’imlar xotirjam bylmagunicha … mukammal bu’lmaydi.»
Sajda qilmoqchi bulsalar takbir aytar [va qwllarini ikki yoshlardan uzoqlatar,] svn sajda qilar edilar.
So’ngra sajda qilinishidan avval qurilganlarni ko’char edilar.
Qullarning tizzalaridan oldin erga kuchlar berilar. Va shunday qilishga buyrib, aytganlar:
عن أبي هريرة قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «إذا سجد أحدكم فلا يبرك كما يبرك البعير وليضع يديه قبل ركبتيه» (أبو داود)
«Agar birovingiz sajda qilsa to’ya chokkanidek chokmasin, qudratini tizzalardan birinchi kuysin.»
وكان يقول: «إن اليدين تسجدان كما يسجد الوجه فإذا وضع أحدكم وجهه فليضع يديه وإذا رفع فليرفعهما» (ابن خزيمة وأحمد والسراج والحاكم)
Va aytganlar: «Qullar ham Xuddi yuz sazda qilganidek sajda qildi. Birovingiz yuzini (erga) kuysa qurlalarini ham qaysin, (yuzini erdan) kursa ularni ham karsin. »
Kaftlarga suyanar [va ularni ochar,] barmoqlarni iygar va ularni qibla tomonga qaratar edilar.
Kaftlarning elkalari bilan bir qatorda, bazan kuloqlari bilan birga kuchlar edilar.
Burun va peshonalarini erga tekkizar edilar.
Wkاn yqwl: «lا صalاةa limanْ lا yُصybُ أanْfhu mina أlأarْضi mā yُصُصybu ُlْjabin» (دldرrqطni wاlطbrاn)
Va aytar edilar: «Peshonasini erga tekkizib, burnini tekkizmagan odamning namozi namoz emas.»
Tizzalarini va tikish uchlarini erga tekkizar edilar, tikish uchlarini kiblaga qaratar edilar, tovonlarini bir tekis qilar. va оёqlarini tik tutar edilar.
Ushbu etti boshqarish ustiga – ikki kaft, ikki bizza, ikki oyoq uchlari, oldindan bilan burunga sajda qilar edilar.
Kuyidagida davom ettirishda sunggi ikki azoni sajdaada bir sifatda e’lon qilinganlar:
قال النبي صلى الله عليه وسلم: أمرت أن أسجد (وفي رواية: أمرنا أن نسجد) على سبعة أعظم على الجبهة – وأشار بيده على أنفه – واليدين والركبتين وأطراف القدمين ولا نكفت الثياب والشعر »(البخاري ومسلم)
«Etti suyak (boshqariladigan) ustiga: peshonaga, – va burunlarga ham ishora qildilar – ikki kaftga, ikki bizzaga, ikki tikilgan uchliklarga sig’adigan kilishga hamda kiyim va sochlarning iyigishtirmaslikka buyurildim ( bir lafda: buyrildik) » .
Wkاn yqwl: «إiذā sajada ْlْْabْdu saجda maعahُ sabْْaُُ َrābٍ wajْhُ waqa ُُُ
Aytar edilar: «Banda sajda qilsa, u bilan birga etti sakkizda kiladi: yuli, ikki kafti, ikki tizzasi va ikki qadami.»
Sochi orkasiga o’tkazilgan vaziyatda namoz o’qigan odam haqiqatda aytilganlar:
«إiّnāmā mazalu haذā ma alُ ُlãّذy yُصalُص i wahُa maqtُfٌ» (msl wأbw وwن)
«Darhaqiqat, bu odam bamisoli qullari bilan bogliq vaziyatda namoz o’qiyotgan odam kabidir.»
Wqاl أyضض: «ذalika kifْlu ُlsشّyاāni ya ْniy maqْْada الlsشّّْطāni yْْny mغْغْraزa ضfْri d» dأ w
Yana ayttililar: «Bu – yani uning soch turmagi – shaytonning o’tirganidan yo’qdir.»
Bilaklarini erga tushishmas, bundan tashqari katta erdan ko’chib o’tadigan va biznikidan uzoqlatilgan, xavfsizlik bo’yicha o’qituvchilardan tashkil topgan va kutish uchun biron bir odamning qudratini olib tashlagan otmokchi bularning hammasi edi.
Bunga qat’iyatli e’tiroz berib qo’yilgan tadbirlarni baholashda bazilar: «Biz Rossulloh sollallohu alayhi va salom yozish bo’yicha olib borilgan vazifalarni bajarish uchun juda yaxshi natijalarga erishmoqdamiz.
Shunday kilishga buyib, aytgan edilar:
«إiذā sajadْta faضaْْ kafadّْka wārْfaaْ mirِfaqayْka» (msl wأbw عwو)
«Sajda kilsang kaftlarning (erga) kuy va tirsaklarning ko’chasi.»
Wyqwl: «ْْtadilُا fف الlsُّjُّdu walا yabْsُطْ أأadadkumum ذirāعayعhi ْnْbasāطa ْlْkalْbi» (الlbخخry wms)
«Sajdada mo»tadil bulinglar, birortangiz bilaklarini itning yozishidik yozmasin.»
Wfi lfظ ظr wحdyث آخr: «walا yarْtarishْْ حأadukkumُ ذirاعayْhi íifْtirasشa ْlْalْbi» (أأmd waltmذ)
Boshqa bir ko’tarishda va boshka lafzda: «Birorantiz bilaklarini itning tushashidek tushab olmasin.»
وكان يقول: «لا تبسط ذراعيك [بسط السبع] وادعم على راحتيك وتجاف عن ضبعيك فإنك إذا فعلت ذلك سجد كل عضو منك معك» (ابن خزيمة والمقدسي والحاكم وصححه)
«Bilaklaringizni [yirtkich xovvonlari kabi] tupam, kaftlarga suyan va bilaklaridan uzoqlash. Agar shunday qilsang, har bir tugatish sen bilan birga sayda qiladi. »
Sajdada xotirjam turish vojibligi
Rosululloh solallohu alayhi va salom ruku va sajdani mukammal kilishga buyrganlar va bunaqa kilmaydigan kishining misolini bitta-ikkita xurmo egan, biroq bu uning ochligini ketkazgan odamga yarashmaganlar, bunday odam haqiqatda: «eng yomon odam o’girgan» deb
Yukorida utganidek, ruku va sajdalarda belini rostlamaydigan odamning namozi to’g’ri bulmasligini aytganlar va namozini belgilab qo’ygan odamga yozda xotirjam turish kerakligini o’qiganlar.
Sajdagi tavsiyalar
Rossululloh solallohu alayhi va sallamning ushbu ruknada uqigan duo va eslatmalar har qanday turli bulib, unisini, va ularning binolarini o’qiydi:
Sabْْāna rabíّa أlأaْْlaى (ثalاaثa marّّtٍ)
1- «Subhana robbiyal juda» «Eng oliy Zot bulymish Parvardigorim (barcha aybulyondan) pokdir» deb uch martta aytar, bazida qurilgan ko’proq ham (shunday holatda) takrorlar edilar.
Sُbْْānaka الllaّhumay rabānā wubihamْdika ، لallahumُ ّfirْ ly
2- «Ey Olloh! Sen (barcha aybu sondan) pokdirsan. Ey Parvardigorimiz! Sening hamdin bilan tasbeh ayaman. Ey Olloh! Meni magfirat etgin. » Qur’onda buyrilanganlarga muvofiqlik, shu yo’nalish bo’yicha ruku va sajdalarda ko’t aytar edilar.
Sabُwٌٌ ، qdُُّّsٌ ، rabُّ ُّlْmalَaاikaةi wālrُّwحi
3- «( Allox har qanday aybulyusdan ) Pok va maqtad Zotdir. Maloikalar va Ruh ( Jabroil ) ning Parvardisoridir. »
اللهم لك سجدت, وبك آمنت, ولك أسلمت, سجد وجهي للذي خلقه وصوره وشق سمعه وبصره, تبارك الله أحسن الخالقين
4- «Ey Olloh! Senga sajda etdim, bundayon keltirdim, bo’ysindim. Yuzim uni yaratgan, suvrat ato etgan va ko’z-qulog’ini ochgan-yorgan Zotga sajda qildi. Eng yaxshi yaratuvchi Olloh sahifotli-buyukdir. »
َAllahumُ ّfiru ly ذذnْbi kُlãhu ، dikahhu wajilahhu ، waأaّlahu wآخirahُ ، vaلalaننa
5- «Ey Olloh! Mening barcha gunohlarimni, katdayu kichik, birinchi va oxirgi sirlarini magfirat eting. »
Kuyidagi ko’rsatma tasbehlarini asoslanib tungi namozlarida aytilgan edilar:
Sُbَْana
6- «Kuch-qudrat, tantanali marosim, koborlik va ulug’lik sohibi (Olloh barcha aybulyondan) pokdir!»
اللهم اجعل في قلبي نورا, وفي لساني نورا, وفي سمعي نورا, وفي بصري نورا, ومن فوقي نورا, ومن تحتي نورا, وعن يميني نورا, وعن شمالي نورا, ومن أمامي نورا, ومن خلفي نورا, واجعل في نفسي نورا, وأعظم لي نورا .
7- «Ey Olloh! Mening qalbimda, tilimda, eshitishim-qulogimda, ko’zimda, tepamdan, pastimdan, ohgimdan, chapimdan, oldimdan va ortimdan nur kilgin. Butun jismida nur etgin. Menda nurni ko’p qilgin. »
Sُbْْاnaka الllّhumay wabِْamْdika lا إilha إilلaّ أanْta
8- «Ey Olloh! Senga qo’shilib aytish Seni (har qanday aybu-pozitsiyadan) poklayman, Sendan boshka iloh yig’dir! »Āllّhumّ غْغْfiru ly may mā أassurarْtu wamا أaْْlanْtu
9- «Ey Olloh! Mening maxfiy va oshkor qilingan gunohlarniimni ozing kechir! »
اللهم إني أعوذ برضاك من سخطك, وبمعافاتك من عقوبتك, وأعوذ بك منك, لا أحصي ثناء عليك, أنت كما أثنيت على نفسك
10- «Ey Olloh! Men g’azabindan roziligini bilaman, azob-o’qubatingdan avfu kechirishni bilaman panohlanaman. Menga O’zingdan (g’azabindan) panoh berishning tilayman. Senga katta bo’lgan hamdu sanoning xususiyatiga etolmayman. Sen Qizinga sano aytganing kabidirsan. »
Sajdada qur’on o’qishdan qaytarganliklari
Ruxu va sujudda Qur’on o’qishdan qaytarar edilar.
وكان يقول: ألا وإني نهيت أن أقرأ القرآن راكعا أو ساجدا فأما الركوع فعظموا فيه الرب عز وجل وأما السجود فاجتهدوا في الدعاء فقمن أن يستجاب لكم (مسلم وأبو عوانة)
Aytgan edilar: «Ogoh bo’lingiz, men ruku va sajda qilingan vaziyatda Qur’on o’qishdan qaytarildi. Rukuda Parvardigor azza va jallani ulug’lanmagan, sajdada esa duoga jidddi-jahd qilingiz, ijobat kilinishga loyiq bug’ulsiz. «
Wكاn yqwl: ْaqْrabu mā yakُُnu ُlْْabْdu mínْ rabّhi wahُa sadاdٌ fakakْثirُw ُّldُُّّāءa [fِِ w (w)
«Bandaning Rabbiga eng yaxshi munosabatda bo’lgan vaziyatda yozilgan vaziyatni ko’rib chiqish. Bas, sajdaada duoni ko’chaytiringlar! »
Sajdani uzoqroq qilish
Rosululloh sollallohu alayhi va salom sajdalarini uzunlikda rukularga yaqinini qilar edilar. Keyingi oriziy (tasodifiy) sabablarga ko’ra sajada uzoq turib qo’lga olingan ptitlari ham bo’g’ilgan. Shaxobalardan birlari shu kabi hikoya qilinadi:
«Rossululloh solallohu alayhi va salom oldin yoki asr namozlardan birida Xasan yo’qi Husaynni ko’rgan vaziyatda oldimizga chiqib keldilar-da, oltinga o’tib, bolani erga qo’yib yuboringlar va takbir ayting namozga kirishlar. Sajdalardan birida uzoq turib qolishadi. Men odamlar orasidan sekin boshimni ko’rib ko’rgan edim, bola rosululloh solalllohu alayhi va salomning ustilariga chiqib o’qigan ekan, yangi sajdaga qaytdim. Rosululloh solallohu alayhi va salom namozlarini tamomlagach, odamlar: «Yo Rosululloh, namozingiz ichida bir sajdani juda uzoq bo’lib qoldi, biz biror voqea yuz berdimikin yoki sizga vaxiy tushaypti, deb o’ylab qoling» deyishdi. «Bu aytganlaringizdan oldin biron bir odamni topish, faqit o’glim ustimga minib olgan edi, ozi tushmagunicha uni shoshiltirgim kelmadi» dedilar. »
Boshqa bir o’tkazishda: «Rosululloh solallohu alayhi va salom namoz o’qiyotgan edilar, sajda qilinganlarda Xasan va Husayn sakrab ustilariga chiqdilar. Ularni tunsoqchi bulibganda kuyaveringlar, deb ishora qildilar. Namozlardan ajratilgan ularni bog’lashga qarshi va:
«Manْ أأababّny falْyُُibay haهayْni» (بbn مymة fy صصيhh)
«Kim meni yaxshi ko’rsa, bu ikkisini yaxshi ko’rsin» dedilar. »
Sajdaning fazilati
وكان صلى الله عليه وسلم يقول: «ما من أمتي من أحد إلا وأنا أعرفه يوم القيامة, قالوا وكيف تعرفهم يا رسول الله في كثرة الخلائق? Qāla: «أarãyta laْ dخalْta صabْraًً fihā خaْlٌ dُhumٌ bُhmٌ vafِa ُْ tُa Qāla: balã ، qāla: «fāiنnã أُmّtِ yuْmaئiذٍ غُrٌّ minu ْlsُّjُdu mُُajajّlُna minْ ْlْwُضُi d» »(dأ)
Rosululloh solallohu alayhi va sallam: «Ummatim ichidan biror odam odam, men uni qiyomat kuni tanib olmasam» dedilar. (Shaxobalardan birlari 🙂 «Ko’p haloyiqlarni bajaruvchi uni qanday tanib olasiz, yo Rossulalloh?» deb so’radi. Rosululloh solallohu alayhi va sallam: «Aytingchi, agar ko’p-kora otlar uyi ichiga kirasiz, ulas orasida (peshonasi va to’yoklari o’q) qashqa bir ot bulsa, uni boshkalari ichidan taniysizmi?» dedilar. «Xa» dedi. «Mening ummatim ham u kuni sajda asaridan peshonalari nurli, taraqqiyot asaridan (yullari va qo’li-oyatlari) optik-munavvar byururlari» dedilar.
ويقول: «. إذا أراد الله رحمة من أراد من أهل النار أمر الله الملائكة أن يخرجوا من كان يعبد الله فيخرجونهم ويعرفونهم بآثار السجود, وحرم الله على النار أن تأكل أثر السجود فيخرجون من النار فكل ابن آدم تأكله النار إلا أثر السجود» (الlbخخry wmslm)
Boshqa bir o’tkazishda: «Agar Olloh do’stlarini jalb qilgan bo’lsa, bu erdagi odamlarni ushlab turish uchun kurashni boshlash, farishtalarga Ollohga ibodat qilish uchun qilingan qishloq xo’jaligini olib borishni boshlash, juda katta odamlarni jalb qilish va yashash joylarini izlab topish mumkin. Allox duzax utiga sajda asarini eyishni harom qilgandir. Bas, boshqa mamlakatlardan chiqib ketganlar, har bir odamning bolajinini saqlashda izdan olinadigan joylarni va shu bilan birga bo’lishdi. »
Erga va byuraga sajda qilish
Rosululloh solallohu alayhi va salom ko’chada erga sajda qilar edilar.
Shaxobalar jazirama isiqda u zot bilan birga namoz o’qishar, birortalari (isknning zuridan) peshonasini ertaga kucholasa, kiyimini yozib, unday sajda qilar edi.وكان يقول: «وجعلت الأرض كلها لي ولأمتي مسجدا وطهورا فأينما أدركت رجلا من أمتي الصلاة فعنده مسجده وعنده طهوره …» (أحمد والبيهقي)
Aytgan edilar: «Erning hammasi menga va ummatimga namozgoh va (taymum uchun) toza-pok kilindi. Ummatimdan biror odamga namoz qayerda etsa, boshqa joyda uning namozghoi bor, va boshqa joyda pokligi-tahoratligi bor … »
Ayrim pattlar loy va suvga ham sajda qilinganlar. Ramazonning yigirma birinchi kechasi tongida shu kabi bulgan, yomgir yogib, masjid shifitdan o’qigan, shift xurmo shoxlaridan qilingan edi, shunda suv va loyga sajda qilingan edilar. Abu Said al-Xudriy roziyallohu anhu aytadilar: «Kuzlarim Rossulloh sollallohu alayhi va salomni peshona va burunlarda suv va lyu izi bulgan vaziyatda ko’rgan.»
Rosululloh solallohu alayhi va salom goho xumrada, goho hasyirda namoz o’qildi, bir martta katta tushtalganidan korayib ketgan bo’yrada namoz o’qidilar.
Sajdadan bosh ko’chirish
So’ng takbir aytib, boshqalarni sajdadan ko’tarar edilar.
Namozini aniqlab olgan odamga buyurganlar:
«لا يتم صلاة لأحد من الناس حتى … يسجد حتى تطمئن مفاصله ثم يقول: (الله أكبر) ويرفع رأسه حتى يستوي قاعدا» (أحمد وأبو داود)
«Xech bir odamning namozi to u … sajda kilib, sajdada bug’imlari xotirjam turmagunicha,« Allohu akbar »demagunicha va boshini ko’chirib rosmana o’tirmagunicha … mukammal bu’lmaydi.»
So’ngra ushbu takbir bilan olib boriladigan qullarni ko’tarar edilar.
So’ng chapga tikilgan narsalarni olish, ustiga o’tirar edilar. Namozini aniqlab olgan kishining ham shuga buyib, aytganlar:
«… faإiذā rafaْta faraqْْudu عalay faخiذika ْlْyُsْrayى» (أأmd wأbw dاd)
«Sajdadan bosh ko’rgang, chapga ohir.»
Оёng tikuvlari qadamini tiklar va barmoqlarni qiblaga qaratar edilar.
Ikki sajda o’rtasida xotirjamlikning zarurligi
Rosululloh solallohu alayhi va salom ikkilanadigan joyda xotirjamlikni to’xtatadi, har bir oyog’ida yana qaytib keladi.
Namozini aniqlab olgan odamni ham shuga buyurgach:
«Lا takimُّ صalاُُ أأadikumُْ xattay yafْْala ذalika» (dو d d wاlحاkum wصصhh)
«Xech biringizning namozingiz to mana shunay kilmagunicha mukammal bulmaydi» deganlar.
Gohlar bu uzoqroq, qaror qabul qilinadigan narsaga qarshi muddavatlar, aytganda esa turib ketar, (o’tirishi) unutildi shekilli, deb qolinardi.
Buxoriy, Muslim rivoyatlari
Muslim, Abu Avona, Axmad, Abu Dovud rivoyatlari
Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyatlari
Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyatlari
Buxoriy, Muslim, Axmad rivoyatlari
Buxoriy, Muslim, Dorimiy, Xokim, Shofeiy, Axmad rivoyatlari
Abu Yaro, Ibn Xuzayma rivoyatlari
Nasoyiy, Doraqutniy rivoyatlari
Ibn Xuzayma, Doraqutniy, Xokim rivoyatlari
Abu Dovud, Tammom «Favoid» da, Nasoiy rivoyatlari
Ibn Xuzayma, Axmad, Siroj, Hokim rivoyatlari
Ibn Xuzayma, Bayxaqiy, Xokim rivoyatlari
Bayhaqiy rivoyat
Abu Dovud, Termiziy rivoyatlari
Abu Dovud, Termiziy rivoyatlari
Doraqutniy, Tababariy, Abu Nuaym rivoyatlari
Buxoriy, Abu Dovud rivoyatlari
Taxoviy, Ibn Xuzayma rivoyatlari
Buxoriy, Muslim rivoyatlari
Muslim, Abu Avona, Ibn Xibbon rivoyatlari
Muslim, Abu Avona, Ibn Xibbon rivoyatlari
Abu Dovud, Termiziy, Ibn Xuzayma
Buxoriy, Abu Dovud rivoyatlari
Muslim, Abu Avona, Ibn Xibbon rivoyatlari
Abu Dovud, Ibn Moja rivoyatlari
Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Axmad rivoyatlari
Ibn Xuzayma, Maqdisiy, Xokim rivoyatlari
Ahmad, Abu Dovud, Ibn Moja, Doraqutniy, Taxoviy, Bazzor, Taboroniy rivoyatlari
Buxoriy va Muslim rivoyatlari. Yani, bu bilan «Nasr» surasidagi: «Parvardigoringizga qo’shilib ketgan bilan (U zotni har qanday« sherik »lardan) poklang va Undan magfirat so’rang!» foydalanishga amal qilar edilar
Muslim va Abu Avona rivoyatlari
Muslim, Abu Avona, Nasoiy, Ibn Nazr rivoyatlari
Ibn Abu Shayba, Nasoiy, Hokim rivoyatlari
Muslim va Abu Avona rivoyatlari
Muslim va Abu Avona rivoyatlari
Muslim, Abu Avona, Bayhaqiy rivoyatlari
Nasoiy, Ibn Asokir, Xokim rivoyatlari
Ibn Xuzayma, Bayxaqiy rivoyatlari
Ahmad va qisman Termiziy rivoyatlari
Chunki, u zotning masjidlariga bo’yra yoki palos tushgan emasdi
Ahmad, Siroj, Bayhaqiy rivoyatlari
Xumra – xurmoning bargilaridan to’kilgan, yuz va qullarga etarli darajada kiyik tuya.
Xasiyr – xurmoning barglaridan to’kilgan katta tusama, buyra
Abu Dovud, Xokim rivoyatlari
Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Abu Avona rivoyatlari
Buxoriy, Bayxaqiy rivoyatlari