04. Ота-онанинг фарзанд устидаги ҳақлари

Ota-onaga yaxshilik qilish, chiroyli muomala qilish, ular bilan doimiy alodaada
bo’lish, aloxani uzmilik, ularga tavozeli bulib, yaxshi ishlarda ularga osi
bylmaslik ulanishining farzandlari ustidagi haqiqatni aytdilar.

Olloh taolo aytadi:

«Parvardigoringiz yolg’izingiz Uziga ibodat kilishlarni amalga oshirishda ham ota-onaga
juda yaxshi qilasizlar amr etdi. Agar ularning (ota-onangizning) birovi
har qanday ikkisi sening qo’li ostingda keksalik yoshiga etsalar, ularaga qarab «uf»
tortma va ularning
(so’zlarini) qaytarma! Ularga (doimiyo) yaxshi so’z ayt! Ular uchun,
mehmonbonlik bilan, xorlik qonotini past tut – xokisor bul va: «Parvardigorim,
meni (ular) gvdlik chog’imdan tarbiyalab-o’rganganlarek, sen ham ularaga
qarshi-shafqat qilgin», deb (haqiqatlarga duo qil) ! » (Isro: 23-24).

«Ollohga bandalik kilinglar va Unga hex narsani sherik qilmanglar!
Ota-onangizga … yaxshi qilasiz! » (Niso: 36).

«Biz insonga ota-onasini (yangi ularga yaxshi ko’rishni) amr etdik.
Onasi unga ojizlik ustigiga ojizlik bilan bog’liq homilador bo’ldi (yangi ko’rnidagi
homila katatgan bosh onaning xoli kurib, zayflasha borur) uni
(ko’krakdan) ajratish (vaqt) ikki yilda (kelur). (Biz insonga
buyurdikki), «Sen Menga va ota-onangga shukr qilgin! Yolg’iz Ўzimga qaytajaksan! »
Agar ular (ya’ni ota-onang) seni o’zing bilmagan narsalarini Menga sherik
qilishga zurlasalar u vaziyatda ularga itoat etma! Ularga (garchi kofir
bulsalar-da), dunyoda yaxshi muomalada bulgin va uzing menga ijobat-tavba qilingan
kishilarning yuliga ergasgin! So’ngra (yangi qiyomat kuni) O’zimga
qaytsizlar, bas, men sizlarga kelib o’qigan amallaringizni xabarini
berurman » (Luqmon: 14-15).

«Biz insonni ota-onasiga yaxshi ko’rishga qarshi byurdik (oyni ota-ona xox
yaxshi, xox yomon bulsin, xox musulmon, xox kofir bulsin, ularga yaxshi kilmish
bolalarning burchdiruvchisi, ammo) agar sen sen o’zing bilmagan narsalarni
(o’zingni) saqla» Menga sherik kilish uchun zo’rlasalar, u holda ularga
itoat qilmagin! (Barchangiz) Menga qaytursiz, bas (ana shu kunda)
Men sizlarga kelib o’qigan amallaringizning xabarini berurman » (Ankabut:
8).

Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Men Nabiy solallohu
alayhi va sallamdan: «Yo Rasululloh, qaysi amal Ollohga eng suyumli?» deb so’radim.
U zot: «Vaqtida o’qilgan namoz» dedilar. «Keyin qaysi?» dedim. «Ota-onaga yaxshilik
qilish» dedilar. «Keyin qaysi?» dedim. «Allox yulida jixod kilish» dedilar
(Mutafaqun alayh).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi
va salom aytiladi: «Farzand otasi haqiqatni juda kech o’ta olmadi, faqat
kachonki uni qul sharoitida topsa va sog’ib olsangiz, ozod qilsangiz o’ta olasizmi» (Muslim
)

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Bir kishi Nabiy
sollallohu alayhi va salom huzurlariga jixatga borishga ruhsat so’rab kelgan edi,
u zot: «Ota-onang hayotmi?», Deb so’radilar. «Xa», dedi. «Unda sen ishalalar haqida haqiqatda
jihad qil (ya’ni, ulningning roziligini topishga qat’i nazar harakat qil)», dedilar
(Mutafaqun alayh).

Abu Said roziyallohu anhu rivyatida Rasululloh solalllohu alayhi va sallam:
«Ota-onang huzuriga qaytib, ulkan izn so’ra. Agar izn bersalar jixatga chiq,
bulmasa (xizmatlarini kilish bilan) ularga yahshilik kil », dedilar (Axmad, Abu Dovud, Xokim
rivoyatlari).

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Bir kishi Rasululloh
solallohu alayhi va salom huzurlariga kelib: «Ey Rasululloh, men siz bilan
hijratga bay’atlashish uchun keldim. Lekin ota-onamni yig’lagan vaziyatda qo’lladim »,
dedi. Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Ular huzuriga qaytib, ularni
qanday yig’latgan bulsang, shunday kuldirgin», dedilar (Sahih sunan an-Nasoiy
3881).

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhu aytadi: Bir kishi Payg’ambar solalllohu alayhi
va salom huzurlariga kelib: «Men sizga hijrat va jihod kilishga bay’at berish
uchun keldim, Ollohdan ajr istayman», dedi. «Ota-onangdan birortalari hayotmi?»,
Deb so’radilar. «Xa, ikkalovi ham hayotlar», deb javob berdi. «Ollohdan ajr
istaysanmi?», Dedilar. «Xa», dedi. «Ota-onang oldiga qaytib, ularga guzal
muomalada bo’ladi», deb buyrildi (Musulmonlar uyi).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solallohu alayhi
va sallam: «Xor bulsin, xor bulsin, xor bulsin!», Dedilar. «Kim yoki Rasululloh?»
deb so’raldi. «Kim ota-onasidan birining har ikkala ikkalasini keksaygan paxtalarda
topsa-yu, (ularni rozi kilmagani sababli) jannatga kirmasa», dedilar (Muslim
rivoyat).

Жобир ибн Самура розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу
алайҳи kirichadi саллам минбарга кўтарилиб айтдилар: «Жибрийл келиб:« Эй Муҳаммад, Kim
ota-онасидан бирини топган бўлса-ю, (уларни рози қилмасдан) дўзахга кирган
бўлса, Аллоҳ уни узоқ қилсин, « omiyin »deng» degandi edi, «omiyin» dedim (Taboroniy
rivoyatisi, Sahihut-targ’ib: 2491).

Abu Xurayra roziyallohu anhu rivoyatida: «Kim ota-onasini yoqidan
ulargan birining topgan bulsa-yu, ularga yaxshiligi kilmasdan vafot etib duzaxga kirgan bulsa, Olloh
uni uzoq qilsin,« omin »deng» degandim, «omin». (Ibn Hibbon rivoyatasi,
Sahihut-targ’ib vat-tarhib: 2492).

Ibn Abbos roziyallohu anhu rivyatida: «Kim ota-onasini yakki ulardan birining
topgan bulsa-yu, ularga yaxshi ko’rilgan qilsa bo’ladi, tuzoqqa kirsin va Olloh uni uzoq
qilsin» deb edi, «omin» dedim. (Ibn Hibbon rivoyatasi, Sahihut-targ’ib
vat-tarhib: 2495).

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu
alayhi va salom aytilar: «Parvardigorning roziligi uyning roziligida,
Parvardigorning g’azabi vataning g’azabidadir» (Termiziy va boshkalar rivati,
Sahihut-tar.).

Bir rivoyatda: «Parvardigor taboraka va taoloning roziligi ota-onaning
roziligida, Olloh taborakasi va taoloning g’azabi otasi-onaning g’azabidadir» (Bazzor
rivati, Sahihut-targ’ib vat-tarhib: 2503).

Ota-onaga yaxshilik qilish – Olloh taologa transport vositasi tomonidan olib boriladigan
ulug’ amallardandir.

Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu
alayhi va sallamning shunaqa deganlarini eshitishdi: «Uch kishi yulda boraturib, yomgir
ostida qolmoqda va tog’ ustidagi bir g’orga kirdi. Shunda tog’dan bir katta xarsangdumalab
tushib, g’or o’zzini tusib kuydi. Ular bir-birlariga: Sizlarni bu
xarsangdan yil davomida amalga oshiriladigan vositalar yordamida olib boradigan Ollohga duo qilish uchun
kutarish mumkin, deyishdi. Ulardan birlari dedi: «Ey Olohim, mening keksam
ota-onam bor edi. Men har kuni kecha kechqurun avval ota-onamga sut urib ichiraman, bola bola
-chaqamga berardim. Bir kuni bir ish bilan ushlanib qolib, kech kelsam ota-onam
uxlab kolgan ekanlar. Ularga sutlarini soqib olib kirsam uhlashaotgan ekan.
Ularni uyg’otishni istamadim, bolalarni tikishlarga yopishib yig’lashdi. Ulardan birinchi bola
-chaqamga sut berishini hohlamadim-da, qwlimda kosa bilan to tong otuncha
ulaning uyg’unchilarini kutib turdim. Ular uyg’ongach sutlarini ichadilar. Эй
Аллоҳим, шу ишни Сенинг Юзингни истаб қилган бўлсам, versache харсангни биздан
очгайсан. » Shunda xarsang ular chiqib ketisha olmaydigan darajada bir oz ochildi … »
(Mutafaqun alayh).

Otaga nisbatan rioya kilinishi kerak bulgan odoblar

Urvadan rivoyat kilinadi: Abu Hurayra ikki kishini ko’rib, birlaridan: «Bu odam
senga kim bo»ladi?» deb so’radi. U: «Otam», dedi. Shunda Abu Hurayra: «Universitet nomini
ota chaqirma, oldiga tushib yurma va undan avval o’tirma!»,
Dedi (Sahihul-adabil-muffrad: 32).

Sahar ibn Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu
alayhi va salom aytiladi: «Biron kishi majlisda ota-bola o’rasiga o’tirmasin» (Tabaroniy
rivoyat, As-siltilatsus-saqlash: 3556).

Otasi vafotidan keying haqiqatni duo qilish, uning nomidan sadaqalar
kilish, otaning joyi dostlari bilan olib borilgan-kelishini qilish, ulani izzat-ikrom
kilish farzandlarini otaga nisbatan munosabatda bo’lish.

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi
va salom aytilar: «Kishi otasining vafotidan keyingi uning do’sti yordamlari bilan
bordi-keldi qilishi unga qilgan eng katta yaxshi ishlashni kutib oldi» (Musulmon, Termiziy
),

Abu Burdadan rivoyat kilinadi: Madinaga kelganimda Abdulloh ibn Umar huzurimga
keldi va: «Nega olingizga kelganimni bilasizmi?» deb so’radi. Men: «
Yo’q » deb javob berdim. U dedi: «Men Rasululloh solallohu alayhi va salomning:« Kim
qabul qilingan otasi bilan silanishi kerak bo’lsa, uni istasa, otasi o’tganidan keyin biron
birlarini bilan aloqa qilsin »deb aytganlarni esitganman. Mening otam Umar
roziyallohu anu sizning uyingiz bilan birodar edilar. Men va boshqa aloxani tiklashni
istadim »(Ibn Hibbon rivoyatasi, Sahihut-targ’ib vat-tarhib: 2506).

Anas roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va
salom aytiladi: «Otaningning do’sti bilan aloga qiliching yaxshi ko’ringandir» (Tabaroni
«Avsat» da rivoyat qilingan, Sahihul-jomizis-sagir: 590).

Abu Usayddan rivoyat kilinadi: Men Rasululloh solalllohu alayhi va salamning
olilarida edim, Banu Salamalik bir kishi kelib: «Yo Rasululloh, ota-onam o’tib
ketilgan, ortlaridagi ularga biron yaxshi ahil odammi?» deb so’radi. Rasululloh
solallohu alayhi va sallam: «Xa, ularga salot (duo) yullaysan, haqiqatiga
istig’for aytasan, qilingan odamlarni ijro qilasan, do’stlaring izzat-ikrom qilasan,
qarindoshlar bilan aloqa qilasan» dedilar. Xaligi odam: «Naqadar ko’p va naqadar
yaxshi!» dedi. Rasululloh solallohu alayhi va salam: «Shularga amal qil» dedilar
(Ibn Hibbon rivoyatasi, Hokim saih sanagan).

Abu Hurayra roziyallohu anhu aytadi: «Vafotidan so’nggi mayitning darajasi
ko’chirildi. Shunda u: «Ey Robbim! Amalga oshirilgan nima? » deb so’raydi. «Farzanding
senga istig’for aytdi» deyiladi (Sahihul-adabil-muffrad: 27).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi
va sallam dedilar: «Inson vafot etgach, barcha amallari undan uziladi: faqat uchta
amali (dan savob kelib turadi):
sodda jonidan kelib chiqqan turing. ).

Ibn Abbos roziyallohu anhumanidan rivoyat kilinadi: Bir kishi: «Yo Rasululloh, onam
biron vasiyat kilmay vafot etdimi, uning nomidan sadaqa qilsam unga foydsi
tegadimi?» deb so’radi. «Ha» deb javob berdilar Rasululloh solalllohu alayhi va
sallam (Sahihul-adabil-muffrad: 30).

Ota oz farzandidan boshka birovlar xaqiqiy bulmagani narsalarga xam xaqiqiy buladi
, farzand va uning klagi bor mol-mulki ichki xokimiyat tomonidan belgilanadi …
Ota-onasining xizmatini qigan kishining fazli.

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi
va salom aytilar: «Bergan davolashga yoki sovg’asini qaytarib juda xech kimga xayol
bulmaydilar, faqat ota farangandaga bergan narsasini qaytarib olsalar kerak. Hadya berib
keyin qaytarib oladigan odamning misoli eb to’yganidan sung qusadigan, kecha usa
qusugini yangi qaytib eydigan itga xaxaydi »(Axmad va« Sundan »shartnomalari rivoyat
qilinganlar, Sahihul-jomi’is-sogir: 7655).

Oisha roziyallohu anhadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va
sallam dedilar: «Kishining eng pokiza emishi kasbi ortidan topgan (rizq) idir.
Farzandi bir kishining kasbidirdi »(Ibn Moja, Nasoiy rivoyatlari).

Oisha roziyallohu anhaddan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va
salom aytiladi: «Kishining farzandi bir kishining kasbidan, eng pokiza kasbidan. Ўз
молларингиздан еяверингиз »(Саҳиҳу сунани Аби Довуд: 3014).

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Bir kishi Nabiy
solallohu alayhi va salom huzurlariga kelib: «Yo Rasululloh, mening
mol-davlatim va bola-chaqam bor. Otamning ham moliga imtiyozi bor »deb edi,
« Sen ham, moliing ham vatangnikidir. Farzandalaringiz eng pokiza kasblaringizdan.
Shunday ekan, farzandlaringning kasbidan eaveringiz »dedilar (Ibn Moja, Abu
Dovud rivoyatlari, Sahihu sunani Abi Dovud: 3015).

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи kirichadi
саллам айтдилар: «Фарзандларингиз Аллоҳнинг сизларга ҳадясидир, « U Ўзи
хоҳлаган кишига қизлар ҳадя этади kirichadi Ўзи хоҳлаган кишига ўғиллар ҳадя
этади » (Шўро: 49), улар ҳам, уларнинг моллари ҳам агар эҳтиёжингиз бўлса
sizlarnikidir »(Xokim va boshkalar rivoyatasi, As-silsilatus-sahifa: 2564).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solallohu alayhi
va salom aytiladi: «Kim ota-onasi uchun sa’y-harorat kilsa, u Olloh yulida. Kim bola
-chaqasi uchun sa’y-harorat kilsa, u ham Olloh yulida. Kim o’z nafsi uchun uni
pok saqlash maqsadida sa’y-harakat qilsa, u ham Olloh yulida. Kim mol-dunyo
ko’chaytirishi uchun sa’y-harorat kilsa, u shayton yulida ». Bir rivoyatda: «tog’ut yulida
». (Bazzor, Taboroniy, Bayhaqiy rivoyatlari, As-silsilatus-sahiha:
3248).

Kufr va shirk ustida katta bo’lgan ota-onaga yaxshi ko’rinishga ega bo’lish

Asmo bint Abu Bakr roziyallohu ko’rsatgan rivoyat kilinadi: «Rasululloh solalllohu
alayhi va salom zamonaviylarda onam mushrik holatida menikiga keldi. Men Rasululloh
solalllohu alayhi va salamdan: «Onam (biron narsa berarmikin degan) ilinjda
kafti, men u bilan aloqa kilaveraymi?», Deb so’radim. «Xa, onang bilan aloqa
qilaver», deb javob berilar (Mutafaqun alayh).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Nifoqning boshi bmish
Abdulloh ibn Ubay ibn Salul bir daraxt sotsiyasida olib boriladigan Rasululloh solalllohu
alayhi va salomning yonidan o’tib ketdilar, u: «Abu Kabshaning o’g’li bizni
bizni Shunda uning o’g’li Abdulloh ibn Abdulloh Rasululloh
solallohu alayhi va salamga: «Sizni izzat-ikrom qilgan va sizga Kitob
tushgan Zotga qasamki, agar siz istasangizning kallasini olib kelaman» dedi.
Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Yo’q, akssincha, vatanga xoslik kil va
unga qarshi muomalada byl» dedilar (Ibn Xibbon va boshkalar rivati,
As-silsilatus-sahifa: 3223).