Бизга боғланинг
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
13.2 Меҳмоннинг мезбон устидаги ҳақлари
Mexmon uchun kiyinib yurib, o’zgarmoqda, barmagan
narsani xozirlash mezbonning vazifasi tugalmaydi, Islom o’zni kiyinash va
takallufdan qaytargan.
Shaqiqdan rivoyat kilinadi: Men bir sherigim bilan Salmon roziyallohu anhu huzuriga kirdik. U bizga non va tuz keltirdi, so’z: «Agar Rasululloh solalllohu alayhi va salom bizlarni takalluf (ya’ni, o’zimizda paydo bo’lgan narsaga urinish) dan qaytarilganlarida edi, sizlar uchun takalluf qilingan bo’lardim», dedi. Sherigim: «Tuz bilan birga zahar ham katta edi», degan edi, u tahrat idishini (obdastasini) baxolga garovga berib, zaytar keltirdi va tuzga qwshib qo’ydi. Tanovul qilib bulganimizdan o’tgan sherigim: «Bergan rizqiga qanoatlantirgan Ollohga hamd bulsin», deb edi, Salmon roziyallohu anhu: «Agar berilgandek rizqingga qanoatlantirilgan edi, mening obdastam bog’lab qo’yilgan edi, saqlayman va saqlayman» (2392).
Salmon roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va sallam aytiladi: «Biron odam mehmoni uchun uzining kurbi etmaydigan narsa bilan takalluf kilmasin!» (As-silsilatus-sahiha: 2440).
Ummu Xoni’n bin Abi Tolib roziyallohu ko’rsatgan rivoyat kilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va salom oldimga kirib: «Sizlarda biron narsa bormi?», Deb so’radilar. Men: «Yo’q, faqat kotgan non buloqlari va sirka bor», dedim. Payg’ambar solallohu alayhi va sallam: «Keltiring, sirka bor uy nonxurrakdan (ya’ni nonga qushib éiladigan narsadan) xoli emas», dedilar (Sahih sunan at-Termiziy: 1502).
Oisha roziyallohu anhadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va sallam: «Sirka naqadar yaxshi nonxurak!», Dedilar (Musulmon rivoyat).
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Bir kishilik taom ikki odamga kiyofa qildi, ikki kishilik taom turtgan odamga kiyofa qildi, turt kishilik taom sakiz odamga kiyofa qilayapti».
Abdulloh ibn Ubayd ibn Amiradan rivoyat kilinadi: Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhu huzuriga Payg’ambar sollallohu alayhi va sallamning bir neča saobobalarini kirigan edi, u ularga non va sirka keltirib: «Olinglar, englar. Men Rasululloh solalllohu alayhi va salomning: «Sirka naqadar yaxshi nonxurak» degan so’zlarini eshitganman. Bir kishining uyiga birodarlari tashrif byurishsa, ularga uyida bor narsani takdim kilishni xaqiqiy sanasi unga halokatdir, o’zlariga taqdim kilingan narsani haqiqat sanashlari xavm uchun halokatdir »(Munzuriy« Targ’ib »da aytadi: Axmad, Tabaroni, A’vo.)
Anas ibn Molik roziyallohu anu kasal ekani kasallar uni ko’rgani kirdi. Shunda u: «Xoy joriya, birodarimizizga uchatilgan no bulsa ham olib keling, men men Rasululloh solalllohu alayhi va salamning:» Ulug’ xulqlar jannat amallaridan «deganlarni eshitganman», dedi (Munzuriy «Targ’ib» da aytdi: Tabaroniy «da» rivoyat qilingan).
Eng yomon taom va ziyofat – bo’ylar chaqirilib, kambag’al-miskinlar kiritilmaydigan ziyofatdir
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Eng yomon taom – kambag’allar chetda qolib faqatgina boylari taklif kilingan valimada berilib taomdir. Kim taklifni qabul qilish kilmasasi, Olloh taologa va Uning rasuliga osiy bo’libdi »(Buxoriy rivoyati).
Abu Hurayra roziyallohu anhu aytililar: «Boylar taklif qilinib, kambag’allar chetda qoladigan valimaning taomi aniqlanmaydi!» (Muslim rivoyat).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Keladigan odamlarni man kilib, kelishgan xoxlamaydigan odamlarni chakirilaganligingiz bilan vahimaga kirasiz» (Musulmonlik hayoti).
Taomlar ichida Allox taologa eng suyumlisi, yuqori darajadagi texnik tegigandan, ko’plashib, tarqoq bulmasdan olib borilgan taomdir
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solallohu alayhi va salom aytiladi: «Taomlarning Alloxga eng suyumlisi ko’pchilikning qo’li tekkan taomdir» (Abu Ya’lo, Tabaronii roviyati, Sahihut-21).
Vahshiy ibnibilab otasi orkali bobosidan rivoyat kiladi: «Yo Rasululloh, biz eymiz-u tuqmaymiz», deyishgan edi, u zot: «Taomingizni jamoat tanovul qilasizmi, alohida-alohida essizlarmi?», Dedilar. «Alohida (har kim o’z idishida) edi», deyishdi. «Ovqat ustida jamlaninglar, Ollohning ismini aytib o’tilganlar, taomingizga sahifa kiradi», dedilar (Abu Dovud, Ibn Moja, Ibn Xibbon rivoyatisi, (Sahihut-targ’ib: 2128).
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Birgalashib englar, bulinmanglar» (Tabaroniy «Avsat» da rivoyat kilgan, Sahihut-targ’ib: 2132).
Ziyorat va mehmonchilarchilikka to’g’risida риоя kilinishi kerak bo’lgan umumiy odatiy odoblar
Abdulloh ibn Busr roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom birovning eshigiga chaqiriladigan kelsalar, eshik kunparasida turmasdan, o’zga yo chapga o’tirib turadi edilar. Izn berilsa (kirib), bulmasa qayib ketar edilar (Sahihul-adabil-muffrad: 822).
Shaxl ibn Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Bir kishi Rasululloh solalllohu alayhi va salamning hujralari tirqishidan qaradi. Nabiy solallohu alayhi va salom qullilarda taroq bilan sochlarning yon tomonida turgan edilar. Haligi odamga: «Agar qorayotganingni bilsam, shuni kuzinga tiqib olgan bo’lardim. Axir izn surash (ko’z nomahramlarga tushib qolishi) uchun buyurilgan », dedilar (Buxoriy rivoyatisi).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Agar siz sening uyingni ijozat qilsa bulsa, tosh bilan urib ko’rishni kutib turing, senga gunoh bulmaydi» (Sahih -14)
Muslim ibn Nuzayrdan rivoyat kilinadi: Bir kishi Xuzayfa roziyallohu anhuning eshini chakira turib ichkariga qaradi va: «Kirsam mailimi?», Dedi. Huzayfa: «Keting hali kirmagan bulsa ham o’zing kirib buldi», dedilar (Sahihul-adabil-muffrad: 830).
Jobir roziyallohu anhu shunday deydi: Bir xojat bilan Rasululloh solalllohu alayhi va salom huzurlariga murojaat, eshikni taqillatdim. Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Kim u?», Dedilar. «Men», dedim. «Men … Men …» deb gyo yoqtirmaganday takrorladilar (Sahihul-adabil-muffrad: 828).
Ibn Abbos roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: Umar roziyallohu anhu Rasululloh solalllohu alayhi va sallam uylariga kirishga izn so’rab: «Assalamu ала Rasulillah, assalamu alaykum, Umar kirsa maylimi?», Deb so’radilar. (Sahihul-adabil-muffrad: 827).
Abu Muso al-Ash’ariy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va sallam aytiladi: «Birovingiz kirishga izn so’rab uch martda chaqirasiz, izn berilmasangiz qayib ketsin» (Muttafaqun alayh).
Imom Termiziy rivoyatida: «Izn surash uch martadir, izn berilsa berilgan, bulmasa qayib ketsin».
Mus’ab ibn Shayba otasidan marfu’an rivoyat qilingan kurashda: «Birovingiz bir o’tirishga kirib kelsa, o’qib berilasiz, o’tsin, bulmasa qarasin, kaer bush bulsa o’qa erga o’tirsin» (Ibn Asokir va boshkalar rivoyatida, As-siltayus-21).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan marfuatlanishida: «Birovingiz bir majlisga kirib kelsa salom bersin, turib ketmoqchi bug’sa ham salom bersin. Birinchi salom keyingisidan loyiqroq (yangi ortikroq) emas »(Buxoriy« Al-adabul-muffrad »da, Abu Dovud, Termiziy rivoyatlari, As-silsilatus-sahifa: 183).
Abu Mas’ud al-Ansoriy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Ansolardan bulgan Abu Shuayb nomli kishining qassob gulimi bor edi. Unga: «Besh kishilik taom xozirla, men Rasululloh solalllohu alayhi va salomni chaqirmoqchiman», dedi. So’ng Rasululloh solalllohu alayhi va salomni besh kishi bulib kelishishga taklif qilingan edi. Shunda bir kishi ularga ergashib keldi. Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Siz bizni besh kishi bilan kelishib taklif qilinmoqda, bu odam ham birga keldi. Istasangiz kirishiga izn bering, istangangiz keladi », dedilar. U: «Yo’q, izn beraman», dedi (Mutafaqun alayh).
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Birovingiz birodaratingizni ziyoratga olib boring, unning huzurida o’tirsa, undan izn so’ramasangiz turib ketmasin» (As-silsilatus-sahifa: 182).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilingan kurashda Rasululloh solallohu alayhi va sallam: «Biron biron bir odamni olib qochgan, keyin yana qaytib kelgan, u boshqa erga haqliroqdir», dedilar (Musulmon rivoyat).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilingan marfuatda o’tkazishda: «Bir odam yo’qligini boshiga birovga bo’shatib turib ketmasin, boshqa odam ochib beringlar, Olloh sizlarga (jannatidan) yo’q qiladi» (Axmad rivati, As-silsilatus-saqlash: 228).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Agar uch kishi birga bulsalar, birinini qo’llab, ikkitasi pichirlashib gaplashmasin» (Axmad rivati, As-siltilatsus-saqi).
Abdulloh ibn Amr ibn Os roziyallohu anhumadan rivoyat qilingan marfuatda o’tkaziladi: «Bir kishi ikkita odam o’rtasiga olib borilgan iznizizni qaytarib qaytarishdi» (Bayhaqiy «Sundan» da va boshkalar rivati, As-silsilatus-sahifa: 2385).
Shaxl ibn Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Biron kishi majlisda ota-bola o’rasiga o’tirmasin» (Tabaroniy rivoyat, As-siltilatsus-saqlash: 3556).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Sizlardan biringiz musulmon birodarinikaga kirsa, unga taom keltirsa esin va u haqiqatda so’ramasin. Ichchilik olib kelsa ichsin va u haqiqatda so’ramasin »(Xokim, Axmad rivoyat, As-silsilatus-sahiha: 627).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: «Rasululloh solalllohu alayhi va salom taomni juda kechon aylantirganlar, yoqsa erdilar, bulyasa tark kilardilar» (Mutafaqun alayh).
Ibn Umar roziyallohu anhumanadan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Uchta narsa qaytarilmaydi: yashiq, xushbo’ylik va sut» (Termiziy va boshkalar rivati, As-silsilatsus-sahima: 619).
Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Idishning ko’pqog’ini yopib kuyinglar, mashningni o’zingni bog’lab ko’ringlar. Chinki har bir yilda bir kecha borki, unda vabo tushadi. Qopqogi bulmagagan idish yuqi ogzi boglanmagan mexdan utsa, unga usa vabodan tushadi »(Musiqa risoti).
Ubaydulloh ibn Aliy ibn Abi Rofiz buvisi Salmo roziyallohu anhaddan rivoyat kiladi: «Rasululloh solalllohu alayhi va salom taomning o’rasidan olinishini yoqtirmaydilar» (Tabaronii rivatiyasi, As-siltilatsus-25).
Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat kilingan marfuatlanishida: «Baraka tovoqning o’rasida, chetdan olib tashlangan inglizlar, o’rtadan olib emanglar» (As-silsilatus-sahifa: 1587).
Umar ibn Abi Salama roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va sallamning qaramog’lari ostidagi yosh bola edim. Ovqat eganda qwlim tovoq ustida navbat yurardi. Rasululloh solallohu alayhi va salom menga: «Ey bolam,» Бисмиллах «degin, avval qilingan biling egin va o’z oldingidan egin», dedilar (Tabaronii rivati, As-silsilatus-sahifa: 344).
Abud-Dardo roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Suyanib o’tirgan vaziyatda emagin» (Ibn Asokir «Tarixu Dimashq» da keltirgan, As-silsilatus-saqlash: 3122).
Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumadan rivoyat kilinadi: «Rasululloh solalllohu alayhi va salom suyanib taom egaliklari xecham ko’rilmagan, u kishining ortidan ikki odam yurmas edi » (Abu Dovud, Axmad roviyati, 4-asr).
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: «Rasululloh solalllohu alayhi va salom ikkilam hil taomlanishdan: mast kiluvchi ichimlik ijozatgan dasturxonada o’tirgan va odamni ko’mib yotgan vaziyatda ovkatlanishidan qaytarilganlar» (Abu Divotni saqlayman, 9-asr) .
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salamga suv quyilgan sut keltirildi, ozgina yonida bir amrobiy, chap yondashuvlarda Abu Bakr roziyallohu anhu bor edilar. U zot o’zlari ichdilar, sung a’robiyaga uzattilar va: «тарафng tomonidan boshlab», – bir rivoyatda: – ««ng tomondagilar, томng tomondagilar, томng tomondan boshlanglar!», Dedilar (Muttafaqun alayh).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Sizlardan birinigiz juda yaxshi bilasiz, agar siz juda yaxshi bilsangiz, u holda siz bilasiz, o’zingizni yaxshi bilasiz. Shubhasiz, shayton chap qo’li bilan edi, chap qo’li bilan ichadi, chap qo’li bilan beradi, chap qo’li bilan keladi »(Ibn Moja rivoyatasi, As-silsilatus-sahifa: 1236).
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Sizlardan birinigiz ichotganida idishga nafas chikarmasin, idishni o’zingizdan uzoqlatib (nafas chikarsin), keyin xoxlasa va ichakni saqlang, – deb qayd qildim. .
Abul-Musanno al-Juhaniy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom ichimlikka puflashdan qaytariladilar. Bir kishi: «Yo Rasululloh, men bir nafasda mehmon emasman», degan edi, Rasululloh solalllohu alayhi va sallam: «Qadahni o’zingdan uzoqlat, yosh nafas chiqar», dedilar. «(Suv) ichida cho’p-aylanish ko’rsam-chi?», Deb edi «(cho’p-aylanish tushib ketadigan mikdordagi suvni) to’kib yuborish», dedilar (Molik, Termiziy, Ibn Xibbon, Xokim rivoyatlari, As-silsilatus-saqlashi: 385) .
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salam ijotayganlarda uch bar tin ulardilardir va: «Bu (yani uch martta odam olib ichish) yoqimli, foydali va zarar ko’rgan xolidir», deganlar (musulmonlar).
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat kilinadi: Bir kishi Rasululloh solalllohu alayhi va salom qilardida keksdi. Shunda u zot dedilar: «Kekirishni bizdan nariroq qil. Chunki Qiyomat kuni eng uzoq och qolib ketadigan odam bu dunyoda eng to’g’ri yurgan odamdir »(Termiziy, Ibn Moja rivoyatlari, As-silsilatus-sahiha: 343).
Anas roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: «Rasululloh solalllohu alayhi va salamga qurilgan xurmo olib kelinar, shunda (eyishdan oldin) tekshirib, quritib olib tashlaydilar» (Abu Dovud va boshkalar rivati, As-siltilatus-13).
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom dedilar: «Kim taomlanish oldidan Ollohning ismini (bismillah) aytilgan unutgan bylsa, esiga tushgan payt:» Biskillangani hayoti bilan yashayapman) »(Ibn Xibbon va boshkalar rivoyatasi, As-silsilatus-sahaia: 198).
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytilar: «Olloh taolo bir luqma taom eb, bunining uchun Unga qo’shilib aytilgan bir yoki bir kultum suv ichib, bunining uchun Unga qo’shib aytganingni kutib turing»
Abdurahmon ibn Jubayrdan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salamga sakiz yil xizmat qilgan kishining unga qarshi, Rasululloh solalllohu alayhi va sallam oldirariga taom keltirilganda: «Bismillah» derildar, taomdan va o’zimni qo’llab-quvvatlayman. lakal hamdu ala ma otoyta »(Parvardigoro, edirding, ichirding, noz-nemat berding, hidoyat qilding, hayot berding, bergan narsalarning uchun Senga hamd bo’lsin), derdilar (Ahmad roviyati, As-siltilatsus-saqlash: 71).
Abu Ayyub al-Ansoziy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom esalar yoki ichsalar: «Alhamdu lilahillaziy at’ama va sako va savvagohu va jaala lahu maxroja» (Edirgan, ichirgan, juda katta odamni o’zi bilan birga olib boradi Allohga hamd bulsin), derdilar (Abu Dovud va boshkalar rivoyatasi, As-silsilatus-sahiha: 2061).
Muoz ibn Anas al-Juhaniy roziyallohu anhudan rivoyat kilinadi: Rasululloh solalllohu alayhi va salom aytiladi: «Kim o’qvatlanganch:» Alhamdu lilahillaziy atamaniy xaza va rozakoniyhi min giri xavin minniy va la kuchni qaytarib men bilan birga men uni juda kuchli deb bilaman) shu bilan rizqlantirgan Ollohga hamd bo’lsin) desa, uning o’tgan gunohlari kechiriladi »(Sahih sunan Ibn Moja: 2656).
Yukorida ko’rsatib o’tilganlarni ziyorat qilish va ziyofat qilish to’g’risida roya qilinishi kerak bo’lgan umumiy odoblardan ba’zilarida. Allox taolodan bizlarni islom odobi bilan odoblantirishi, axloqimiz sahovat, karam va tavoze bilan bezashini, qurqoqlik va baxillikdan uzi bizlarga panoh berishini so’raymiz. U Eshituvchi, Yoqin va Ijobat qiluvchi Zotdir.
Olloh taolo payg’ambarimizga, u zotning ahli va ashobiga salavotu salomlari yullasin.
Zatar – xushbo’y va shirinni ta’mli boshqarish, toshbo’ron qilish.
Chunki eshikning kunparasida yashash ruhsatisiz uy ichiga va ichkaridadagilarga ko’z tushishiga sabab bo’ladi. Shuning uchun ёng yo chapga o’tib turish sunnat va bu ko’pchilik e’tirozsiz yo’naltirilgan payg’ambarona odobdir. Shuni ham aytish kerak, birodarining iznisiz uning uyi va xonalariga ko’zni yoshartirishga nisbatan xiyonat qiladi.
Kishi birovning uyini chaqirib borganida «Men» demasdan, o’z ismini aytishi sunnatdir, bu odobga ham koopchilik amal qilmadi.
Telefon kung’iroqi ham xuddi shu narsaga yaramaydi, konigiroq davomiyligi va mikdoriy eshigi yo’qligi va mikdoridan – uch martdan ortmasligi kerak. Shu muddat ichida telefon go’shagini ko’rsatsangiz yaxshi bo’ladi, bulmasa siz ham gushakni kuyib qo’yasiz. Ayrim odamlar buladiki, bir vaqtning o’zida ulab marta telefoni qo’yiladi, har safar sayohat telefoni kongirogi va martabal chaqiriladi. Bu, shubhasiz, yukoridagi kurashda aytilgan utilgan odobga hilof ishdir.
Bu ham hozirgi zamonda kam e’lon berilgandan odobdan. Ko’p holatlar to’g’risida, bir yoki bir necha sonli odam bilan uchrashib, ziyofatga chaqirilsa, xonadonning kelishuviga binoan har kim o’zlarini tanishi va yaxshi bo’lishini istamasligi va amalga oshirilishi kerak.
Chunki uchunchi odamning ko’ngliga “ular men haqimda gapirishyapti shekilli” degan gumon kelishi mumkin.
Bu uchdan ortiq odam yig’lagan majlisga tegishladi. Shu bilan qaytarib berishga topshirilgan – qayta tiklanadigan bu ikki kishining o’zlariga xos gaplari bo’lishi kerak, bo’shashganlarning ishi va aralashishini istashmas. Bu – shariyat muhofaza qilingan shaxsiy shaxsiy huquqlar jumlasiga kirdi.
O’qituvchilarda ota-bolani o’stirishga qaytarishdagi hikmat shu byl kerakki, ota ko’p ishlarda bolalarning yordamiga muxtoj bolibdi, ullar ermasiga boshka birovning o’tirishi va ota-onalarga yordam beradigan farzandi osonlik bilan olib borilishi mumkin. Shuningdek, yondida farzandi bo’lishi otasi uchun yo’qimli va ko’ngliga mus ish bo’ladi.
Sunnat – taomni bir chekkadan yoki o’z oldidan olib o’tdi.
Yani, Rasululloh
solalllohu alayhi va salom birov u kishining ortida yurishni yoqtirmasin, boshq
va chap tomonlarda yurishlarini istardilar. Bu u zotning mo’minlarga nisbatan kamoli
tavoze’lari tufayli edi.
