165. Кишининг ўз уйидаги ҳолати ва оила аъзоларига бўлган муносабати ҳақида

عَنْ الأَسْوَدِ قَالَ سَأَلْتُ عَائِشَةَ رضي الله عنها مَا كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَصْنَعُ فِي بَيْتِهِ قَالَتْ كَانَ يَكُونُ فِي مِهْنَةِ أَهْلِهِ تَعْنِي خِدْمَةَ أَهْلِهِ فَإِذَا حَضَرَت الصَّلاةُ خَرَجَ إِلَى الصَّلاةِ (أخرجه البخاري)

Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда Асвад ибн Язид айтади: Мен Оиша розияллоҳу анҳодан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уйларида нима ишлар қилардилар, деб сўраганимда: «Оиласининг хизматида бўлар, намоз вақти бўлса намозга чиқар эдилар» деб жавоб берди.

عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ مَا مَسِسْتُ حَرِيرًا وَلا دِيبَاجًا أَلْيَنَ مِنْ كَفِّ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَلا شَممْتُ رِيحًا قَطُّ أَوْ عَرْفًا قَطُّ أَطْيَبَ مِنْ رِيحِ أَوْ عَرْفِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ (أخرجه البخاري)

Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда Анас розияллоҳу анҳу дедилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг кафтларидан кўра мулойимроқ бўлган на ипак, на бошқа нарсани ушламадим ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бўйидан кўра хушбўйроқ бирон ҳидни топмадим».

عَنْ أَنَسٍ قَالَ خَدَمْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَشْرَ سِنِينَ فَمَا قَالَ لِي أُفٍّ قَطُّ وَمَا قَالَ لِشَيْءٍ صَنَعْتُهُ لِمَ صَنَعْتَهُ وَلا لِشَيْءٍ تَرَكْتُهُ لِمَ تَرَكْتَهُ (رواه الترمذي)

Имом Термизий ривоят қилган ҳадисда Анас розияллоҳу анҳу дедилар: «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ўн йил хизмат қилдим, ул зот менга бирон марта «уф» демадилар, биронта қилган ишим учун: «Нега бундай қилдинг!», қилмаган ишим учун: «Нега қилмадинг!», демадилар.»

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْها قَالَتْ مَا ضَرَبَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ شَيْئًا قَطُّ بِيَدِهِ وَلا امْرَأَةً وَلا خَادِمًا إِلا أَنْ يُجَاهِدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَمَا نِيلَ مِنْهُ شَيْءٌ قَطُّ فَيَنْتَقِمَ مِنْ صَاحِبِهِ إِلا أَنْ يُنْتَهَكَ شَيْءٌ مِنْ مَحَارِمِ اللَّهِ فَيَنْتَقِمَ لِلَّهِ عَزَّ وَجَلَّ (رواه مسلم)

Имом Муслим ривоят қилган ҳадисда Оиша розияллоҳу анҳо дедилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қўллари билан Аллоҳ йўлидаги жиҳоддан бошқа пайтда на бир аёлни ва на бир хизматкорни урдилар! Шахсиятларига нисбатан қилинган ишлардан асло ўч олмас эдилар. Фақат Аллоҳ ҳаром қилган ишларни қилинган пайтда Аллоҳ азза ва жалла учунгина интиқом олар эдилар.»

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ مَا عَابَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ طَعَامًا قَطُّ إِنْ اشْتَهَاهُ أَكَلَهُ وَإِلا تَرَكَهُ (متفق عليه)

Муттафақун алайҳ бўлган ҳадисда Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу дедилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳеч қачон таомни айбламаганлар. Агар хоҳласалар еганлар, хоҳламасалар емаганлар».

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا أَنَّهَا كَانَتْ مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي سَفَرٍ قَالَتْ فَسَابَقْتُهُ فَسَبَقْتُهُ عَلَى رِجْلَيَّ فَلَمَّا حَمَلْتُ اللَّحْمَ سَابَقْتُهُ فَسَبَقَنِي فَقَالَ: «هَذِهِ بِتِلْكَ السَّبْقَةِ» (أخرجه أبو داود)

Абу Довуд ривоят қилган ҳадисда Оиша розияллоҳу ано айтадилар: Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан сафарда бирга эдик, югуришда мусобақалашиб, мен у зотдан ўзиб кетдим. Кейинроқ тўлишган пайтимда яна мусобақалашдик, бу гал ўзиб кетдилар ва: «Бу галгиси аввалгиси билан тенг бўлди», дедилар.

Шарҳ:

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам хонадонларида, оила аъзоларига нисбатан барча эргашиши лозим бўлган олий ахлоқ намунаси эдилар. Уйларида оилаларининг хизматларини адо этар, уларга нисбатан юмшоқкўнгил, сабр-бардошли эдилар, ҳатто ходимларни ҳам ҳадеб танқид қилавермас, аҳли оилаларининг кўнгилларини ёзишга ҳаракат қилар, сафарга чиққанларида уларнинг дилларига сурур бахш этиш учун мусобақалашиб турар эдилар.

Бугунги дарсдан олинадиган фойдалар:

1. Хонадон аҳлига нисбатан кичиккўнгил бўлиш, уларга юмшоқ муомала қилиш, кўмаклашиш, ҳазил-мутоиба қилиб туриш лозим.
2. Бу нарса эркак кишининг қадрини пасайтирмайди, аксинча, оширади. Чунки бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг феълларидан.