Ислом Нури

Феъли амр икки қисм: ломсиз амр ва ломли амр. Ломсиз амр маълум феъли музореънинг олти мухотаб сийғасидан икки амал билан ясалади: 1-амал – калиманинг охирига қаралади: а) охирги ҳарф саҳиҳ бўлса сокин қилинади: تَضْرِبُ → تَضْرِبْ каби. б) охирги ҳарфдан…

Феъли жаҳд – ўтган замон бўлишсиз феълидир. Маълум феъли жаҳд 14 суратда – 6 ғоиб, 6 мухотаб ва 2 мутакаллим сийғасида тусланади. 6 ғоибнинг 3 таси музаккар, 3 таси муаннасдир: لَمْ يَضْرِبْ – урмади бир эр ўтган замонда, муфрад, музаккар,…

Исми фоил – иш-ҳаракатни қилувчи маъносидаги исмдир. Исми фоил сулосий мужаррадда فاعِلٌ вазнида бўлади: ضارِبٌ ваقاتِلٌ каби. Сулосий мужарраддан бошқа боблар исми фоили музореъ феълидан ясалади. Бунинг учун музораъат ҳарфининг ўрнига заммали мим қўйилади ҳамда охирги ҳарфидан олдинги ҳарф касрали қилинади: يُكْرِمُ →مُكْرِمٌ ваيُدَحْرِجُ →مُدَحْرِجٌ ва يَتَدَحْرَجُ →…

Музореъ – ҳозирги-келаси замон феълидир. Феъли музореъдан тушунилган иш-ҳаракат шу сўз айтилган замонда бажарилаётганини ёки кейин бажарилишини англатади. Маълум феъли музореъ иш-ҳаракатни бажарувчи шахсларига кўра 14 суратда – 6 ғоиб, 6 мухотаб ва 2 мутакаллим сийғасида тусланади. 6 ғоибнинг 3 таси…

Феъл – иш-ҳаракатни, унинг қилинган замонини ва фоилини (қилувчи шахсни) англатган калимадир. Иш-ҳаракатнинг бажарувчиси аниқ бўлиш-бўлмаслиги эътибори билан феъл иккига – маълум ва мажҳулга бўлинади. Маълум феълнинг фоили муфрад, тасния, жамъ шаклида келиши, шунингдек мутакаллим, мухотаб ва ғоиб бўлиши, музаккар ва муаннас жинсида бўлиши…

Bir kalimadan assli ma’noda unga yoqin katta hilma-hil so’zlarni yasashga  ishqiyoq  qiladi. Масалан: كتابة дан كاتب  ,  مكتوب  ,  كتب  ,  مكتب каби сўзларни ясаш мумкин. Ундан бирор калима иштиқоқ қилинмайдиган исмга жомид исм дейилади. رَجُلٌ ва فَرَسٌ каби. Масдар иш-ҳаракат маъносини англатган…

Исм ва феъллар ушбу етти турдан бирига мансуб бўлади: саҳиҳ, музоъаф, мисол, ажваф, ноқис, лафиф, мултавий. Саҳиҳ (соғ) аслий ҳарфларидан бирортасииллат ҳарфи бўлмаган ва иккита ҳарфи бир хил бўлмаган исм ё феълдир. Масалан: ضَرْبٌ → فَعْلٌ вазнида, ضَرَبَ → فَعَلَ вазнида. Иллат ҳарфлари учта:…

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм Ўзидан бирор маъно англатган сўзга араб тилида калима дейилади. Араб калималари уч қисмдан иборат: Исм: رَجُلٌ каби. Феъл: ضَرَبَ каби. Ҳарф: مِنْ ва عَنْ каби Исм ўзи уч қисмдир: Сулосий (уч ҳарфли): زَيْدٌ каби. Рубоъий (тўрт ҳарфли): جَعْفَر каби. Хумосий (беш ҳарфли): سَفَرجَل каби. Феъл икки…