Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
Ўзбек тилидаги Исломий веб саҳифа
Қарзнинг луғавий маъноси – узиш ва кесишдир, чунки, қарз берувчи қарз олувчига ўз молидан узиб беради. Шаръий таърифи эса – молни ундан фойдаланиб, кейин ўрнига қайтариб берадиган одамга бериш, демакдир. У меҳр-мурувват турларидан бўлиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам уни…
Салам ёки салаф – пулини нақд тўлаш, молни эса кейинроқ олиш кўринишидаги байъ бўлиб, уламолар унга: «Ўша заҳотиёқ бериладиган тўлов эвазига зиммадаги сифати маълум нарсага тузилган ақд-битим» деб таъриф берганлар. Муомаланинг бу тури Қуръон, Суннат ва ижмоъ билан жоиздир. Аллоҳ…
Айрим нарсалар бўладики, улар агар сотувчи истисно қилмаган бўлса, сотилган молга қўшилиб харидорнинг мулкига ўтади. Жумладан: Биров бир қул ёки от-улов сотган бўлса, қулнинг эгнидаги одатий кийими, шунингдек, от-уловга тақилган юган, тизгин, тақа кабилар ҳам мутлақ байъ остига киради, чунки,…
Агар ҳосил етилиши кўзга кўринганидан кейин, яъни, сотиш жоиз бўлгач сотилган бўлса, кейин бирон самовий офат етиб талафотга учраса – самовий офат деб инсонниг алоқаси йўқ бўлган шамол, жазирама, сувсизлик, ёмғир, дўл, чигиртка кабиларга айтилади – шу офатлар етиб, ҳосилни…
Мева ҳосили деганда хурмо ва бошқа мевали дарахтлар ҳосили тушунилади. Агар мева ҳосилининг ўзи – дарахтидан ташқари – сотилса, пишиб-етилишидан олдин сотиш дуруст бўлмайди. Чунки, «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳосилни салоҳи (етилиши) кўзга кўринишидан олдин сотишдан қайтардилар, сотувчини ҳам,…
Асллар, яъни кўчмас мулклар – ҳовли-жойлар, ер-мулклар, дарахтлар ва уларга тааллуқли бўлган нарсалар сотилгач, мазкур аслларга тобеъ бўлганлари (яъни, одатда улардан ажралмайдиган ва уларнинг бир қисми ҳисобланадиганлари) харидорнинг мулкига айланади, тобеъ бўлмаганлари эса сотувчининг мулкида қолади. Бу нарсаларни билиш билан…
Рибо, яъни судхўрлик – барча шариатлар унинг ҳаромлигига ижмоъ қилган ва Аллоҳ таоло у билан шуғулланувчига қаттиқ азоб ваъдасини берган бир ишдир. Аллоҳ таоло айтади: «Судхўр бўлган кимсалар (Қиёмат Кунида қабрларидан) турмайдилар, магар жин чалган мажнун каби турадилар» (Бақара: 275).…
Бу бобда – иншоаллоҳ – байъ қилинган товарни ҳали қўлга тегмасидан туриб тасарруф қилишнинг дуруст ва нодуруст жиҳатлари ҳақида баҳс юритамиз, сотиб олинган нарсанинг қабзи (яъни, қўлга етиб келиши) нима билан ҳосил бўлади ва қачон саҳиҳ қабз, қачон носаҳиҳ қабз…
Ислом дини ҳамма нарсани ўз ичига олган, олийжаноб дин, у шарт-шароит ва манфаатларни ҳисобга олади, умматдан қийинчилик ва машаққатни кўтаради. Байъ қилувчи кишига ихтиёр берилишини машруъ қилганлиги унинг айни олийжаноблик кўринишларидан биридир. Чунки, бу билан байъ қилаётган нарсасини яхшироқ ўрганиши…
Байъда шартлар кўп содир бўлади, олди-сотди қилувчилар ҳар иккиси ёки улардан бири бир ёки бир неча шартга зарурат ҳис қилади. Бу эса шартлар мавзусида баҳс юритишни, улардан дуруст ва нодурустларини баён қилиб беришни тақозо этади. Фуқаҳолар – раҳимаҳумулллоҳ – таърифларига…
