Бизга боғланинг
Bir kalimadan assli ma’noda unga yoqin katta hilma-hil so’zlarni yasashga ishqiyoq qiladi. Масалан: كتابة дан كاتب , مكتوب , كتب , مكتب каби сўзларни ясаш мумкин.
Ундан бирор калима иштиқоқ қилинмайдиган исмга жомид исм дейилади. رَجُلٌ ва فَرَسٌ каби.
Масдар иш-ҳаракат маъносини англатган исмдир. Ўзбек тилида иш-ҳаракат номлари «моқ» ёки «иш» қўшимчалари биан тугалланади: ёзмоқ, ўтириш каби.
Ясама сўзлар асосан масдардан иштиқоқ қилинади. Араб тилида ҳар бир масдардан асосан қуйидаги сийға (шакл)лар иштиқоқ қилинади:
Феъли мозий – ўтган замон феъли.
Феъли музореъ – ҳозирги-келаси замон феъли.
Исми фоил – иш-ҳаракатни бажарувчи шахс ёки нарса.
Исми мафъул – иш-ҳаракат унинг устига тушган шахс ёки нарса.
Феъли жаҳд – ўтган замон бўлишсиз феъли.
Феъли нафий – ҳозирги-келаси замон бўлишсиз феъли.
Феъли амр – буйруқ феъли. (амр ҳозир – тингловчига, амр ғоиб – ўзгага буйруқ)
Феъли наҳий – таъқиқлаш феъли.
Исми замон – иш-ҳаракатнинг бажарилиш вақти.
Исми макон – иш-ҳаракатнинг бажарилиш ўрни.
Исми олат – иш-ҳаракат у билан бажариладиган асбоб.
Исми тафзил – қиёсий (орттирма) сифат.
ضَرْبٌ – «урмоқ» масдаридан иштиқоқ қилинган сийғалар:
ضَرَبَ – феъли мозий, маъноси – урди бир эркак.
يَضْرِبُ – феъли музореъ, маъноси – уради (уряпти) бир эркак.
ضارِبٌ – исми фоил, маъноси – урувчи бир эркак.
مَضْرُوبٌ – исми мафъул, маъноси – урилувчи бир эркак.
لَمْ يَضْرِبْ – феъли жаҳд, маъноси – урмади бир эркак.
لا يَضْرِبُ – феъли нафий, маъноси – урмайди (урмаяпти) бир эркак.
اِضْرِبْ – амри ҳозир (ломсиз), маъноси – ургин сен бир эркак.
لِيَضْرِبْ – амри ғоиб (ломли), маъноси – урсин бир эркак.
لا تَضْرِبْ – феъли наҳий, маъноси – урмагин сен бир эркак.
مَضْرِبٌ – исми замон ва макон, маъноси – урадиган вақт ва жой.
مِضْرابٌ – исми олат, маъноси – урадиган асбоб.
ضْضْrababu – ismi tafzil, ma’nosi – uruvchiroq bir erkakak.
