Бизга боғланинг
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Ўзидан бирор маъно англатган сўзга араб тилида калима дейилади. Араб калималари уч қисмдан иборат:
Исм: رَجُلٌ каби. Феъл: ضَرَبَ каби. Ҳарф: مِنْ ва عَنْ каби
Исм ўзи уч қисмдир:
Сулосий (уч ҳарфли): زَيْدٌ каби. Рубоъий (тўрт ҳарфли): جَعْفَر каби. Хумосий (беш ҳарфли): سَفَرجَل каби.
Феъл икки қисмдир: Сулосий (уч ҳарфли): ضَرَبَ каби. Рубоъий (тўрт ҳарфли): دَحرَج каби.
Konvensiya Ikki qism bo’lib, harfi asliy (o’zak harfi) va harfi ziyoda (ko’rsatma harf) dan iborat. Arab tilida asl va zoid harflar orasini ajratish uchun maxsus o’lchov – – vazniy qabul qilingan. Arab kalimalarining mezoni f ع l (fo, ayn, lom) dir.
Ҳарфи аслий деб вазнда ف ع ل нинг рўбарўсида бўлган ҳарфларга айтилади. Масалан: ضَرَبَ → فَعَلَ вазнида бўлиб, барча ҳарфлари аслийдир. Ҳарфи зоида ف ع ل нинг рўбарўсида бўлмаган ҳарфлардир. Масалан: اَكْرَمَ → اَفْعَلَ вазнида бўлиб, бундаги اَ ҳарфи зоидадир.
Ҳарфи аслий сулосийларда учта: ف ع ل (фо, айн, лом).
рубоъийларда тўртта: ف ع ل ل (фо, айн ва иккита лом).
хумосийларда бешта: ف ع ل ل ل (фо, айн ва учта лом).
Сулосий икки қисмдир: сулосий мужаррад ва сулосий мазид.
Сулосий мужаррадда учта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилмаган бўлади. Масалан: ضرب → فعل вазнида.
Сулосий мазидда учта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилган бўлади. Масалан: اَكْرَمَ → اَفْعَلَ вазнида.
Рубоъий ҳам икки қисмдир: рубоъий мужаррад ва рубоъий мазид.
Рубоъий мужаррадда тўртта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилмаган бўлади. Масалан: دَحْرَجَ → فَعْلَلَ вазнида.
Рубоъий мазидда тўртта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилган бўлади. Масалан: تَدَحْرَجَ → تَفَعْلَلَ вазнида.
Хумосий ҳам икки қисмдир: хумосий мужаррад ва хумосий мазид.
Хумосий мужаррадда бешта аслий ҳарф устига зоида ҳарф қўшилмаган бўлади. Масалан: جَحْمَرِشٌ → فَعْلَلِلٌ вазнида.
Xumosiy mazidada beshta asl nusxada o’qitilishi kerak bo’lgan qoidalarga rioya qilish kerak. Masalan: ْanْdariٌsٌ → faْْalِlyٌ vaznida.
