Мимли масдар, исми олат, исми тафзил

Мим билан бошланган масдарлар масдари мимий деб аталади. У сулосий мужаррадда مَفْعَلٌ вазнида келади: مَصْدَرٌ (қайтмоқ), مَسْمَعٌ (эшитмоқ), مَبْدَأٌ (бошламоқ) каби.

Сулосий мужарраддан бошқаларда эса исми мафъули вазнида келади: مُكْرَمٌ , مُدَحْرَجٌ , مُتَدَحْرَجٌ каби.

Исми олат

Бир ишни бажаришда ишлатиладиган қурол ва асбоб номи исми олат дейилади. Исми олат сулосий мужаррадда مِفْعَلٌ , مِفْعَالٌ ва مِفْعَلَةٌ вазнларида келади: مِسْطَرٌ , مِفْتَاحٌ ва مِكْنَسَةٌ каби. Исми олат 3 сийғада тусланади:

مِضْرابٌ – урадиган бир асбоб, муфрад, исми олат.

مِضْرابانِ – урадиган икки асбоб, тасния, исми олат.

مَضَارِيبُ – урадиган кўп асбоблар, жамъ, исми олат.

Исми тафзил

Бир сифатнинг бировда бошқага нисбатан ортиқроқлигини билдирган исм исми тафзил (қиёсий сифат) деб аталади.

Исми тафзил 6 сийғада тусланади:

اَضْرَبُ – урувчироқ бир эркак, муфрад, музаккар, исми тафзил.

اَضْرَبَانِ – урувчироқ икки эркак, тасния, музаккар, исми олат.

اَضْرَبُونَ – урувчироқ, кўп эркаклар, жамъ, музаккар, исми тафзил.

ضُرْبَى – урувчироқ бир аёл, муфрад, муаннас, исми тафзил.

ضُرْبَيَانِ – урувчироқ икки аёл, тасния, муаннас, исми тафзил.

ضُrْbayātu – uruvchiroq katta ayollar, jam, muannas, ismi tafzil.

Ислом Нури
Ислом Нури

Ислом Нури ўзбек тилидаги Исломий аҳлуссунна веб саҳифаси

Articles: 1962