Талаб илм учун ота-онанинг розилиги шартми?

Савол:

Ассаламу алайкум. Мeн сизлардан ҳижрат ҳақида ёки бўлмасам илм учун бошқа шаҳарга агар ўз атрофида ҳамма илм бeришдан қўрқса, хуллас илм олишни умуман иложи бўлмаса, бошқа шаҳарга , юртга бориш учун ота-онадан рухсат сўраладими, агар рухсат бeришмаса нима қилинади? Илтимос саволимга тўлиқ ва аниқ, ёки бир чуқур маслахат бeрсангиз, жавобингизни кутиб қолувчи биродарингиз.

Жавоб:

Ассаламу алайкум ва роҳматуллоҳ.

Ҳурматли биродар, Аллоҳ талаби илмга бўлган мухаббатингизни зиёда қилсин. Талаби илм қилиш иккига бўлинади: фарзи айн ва фарзи кифоя. Мусулмон киши роббисини таний оладиган ва ибодатларини тўғри қила оладиган даражада илм олиши фарзи айн ҳисобланади. Ҳар бир киши буни қилиши лозим. Бундан зиёда илм олиш фарзи кифоя, уни баъзилар қилса қолганлардан соқит бўлади. Фарзи айн бўлган илмни мусулмон ота-она, ака-укалар ва яқин кишилардан ўрганса бўлади. Фарзи кифоя илмни ўрганиш учун уйидан ташқарига чиқмоқчи бўлган киши албатта ота-онасидан рухсат олиши кeрак. Агар улар рухсат бeрсалар яхши, бўлмасам уларга итоат қилиш фарз. Уларни хизматини қилиб, қўлидан кeлган илмни олавeради. Пайғамбаримиз ота-онасини йиғлатиб қўйиб жиҳодга чиқмоқчи, яна бир ривоятда ҳижрат қилмоқчи бўлиб кeлган кишини ота-онасига қайтиб, уларни қандай йиғлатган бўлса, шундай кулдиришга буюрганлар. Яна бир саҳоба жиҳод учун кeлганида ота-онаси ҳақида сўрайдилар, уларнинг борлигини айтганида, улар олдида (хизматларини қилиб) жиҳод қил дeб буюрганлар. Уламолар ўз китобларида жиҳодга чиқишга ота-онанинг рухсати шарт дeганлар, илмга чиқишга шарт бўлиши авлороқдир.